Nikolay Nikolov
Bulgaristan’ın başkenti Sofya’da tarihi kadın figürlere adanmış tek bir anıt yok.
Pek çok şehir gibi, Sofya da savaşçılara, politikacılara, dini ve edebi figürlere adanmış paslı anıtlarla dolu. Bu anıtlar şehrin o kadar parçası haline gelmiş ki geçerken fark etmiyorsunuz bile. Ve hepsi erkek figürler.
Bu sanatçının doğaçlama müdahalesi tam da bu meselenin üzerine gidiyor.
Geçici kaideler üzerine dikilmiş, canlı renklerde yedi kadın büstü, bir renk patlamasıyla bu algıyı kırmaya ve bir diyalog başlatmaya çalışıyor.

Geçici enstalasyon, Bulgar Helsinki Komitesi’nin Fine Acts ile ortak olarak ve Tribal Worldwide Sophia’nın desteğiyle yaptığı “Anıtsal Kadınlar” adlı projenin bir parçası.
“Anıtsal Kadınlar”, yalnızca erkek figürlerin kamusal anıtlarla ölümsüzleştirilebileceği algısını değiştirmeyi hedefleyen bir inisiyatif.
Bu enstalasyon, toplumsal cinsiyetin –özellikle geçmiş kuşakların- şehir mekanlarında nasıl sunulduğuna ilişkin sorular soruyor.
Bulgar Helsinki Komitesi’nin kampanya yöneticisi Svetla Baeva, kamusal alanda kadınları kutlayan anıt olmamasının, topluma önemli katkılar yapmış kadınların da var olmadığı şeklindeki stereotipleri güçlendirdiğini söylüyor.

Sanatçı İrina Tomova-Erka, inisiyatife Sofya’da ve Bulgaristan’da yaşayan sayısız kadını sembolize etmek için kendi otoportresini büstlerde kullanarak destek olmayı seçmiş.
Büstler, 22 Mart sabahı erken saatlerde şehrin çeşitli yerlerine gizlice yerleştirildi. Her büstün altında “Sofya’daki ilk kadın anıtı” yazılı bir plaket var.

Bulgaristan Helsinki Komitesi, büstlerin şimdiden bir etki yarattığını düşünüyor.
Gelip geçenlerin heykellerle ilişkilendiğini, şehirde hiçbir kadın bireye adanmış heykel olmadığını öğrendiklerinde şaşkınlığa düştüklerini belirtiyor.
Kimileriyse bu hissiyata yabancı kalarak, ulusal kahramanların anıtlarının kadın anıtlarından önce gelmesi gerektiğini savunuyor.


Fakat etrafımızın fiziksel düzenlenişini sorgulamamız önemli.
Yaşadığınız yeri düşünün – akla hangi anıt geliyor? Şehir hayatının artık fazlasıyla kanıksadığımız erkek odaklı tüm parçalarını düşünün. Mesela cinsiyetçi trafik ışıkları.

Sofya’daki enstalasyonun organizatörleri, 2018 itibariyle Bulgaristan tarihinden kadın figürlerine ait kalıcı anıtların oluşturulması için yerel mercilere çağrıda bulundu.
Çeviri: Ayşe Toksöz
Bu yazı, Mashable’de 24.3.2017’de yayınlanmıştır.