Erkek akıl, özellikle tecavüz gibi nitelikli cinsel saldırı suçlarında kadının eylemden kurtulma stratejilerini bile cinsel ilişkiye rıza gösterdiğine dair karine olarak kabul ediyor.
Ne zaman bir cinsel saldırı davası gündem olsa, erkek egemen hukuk mecralarında tartışmanın adı “rıza.” Kadınları cinsel ilişkide pasifleştiren, kadını özne değil, kadın bedenini erkeklerin söz ve karar sahibi olduğu cinsel davranışın aracı olarak gören bu erkek akıl, özellikle tecavüz gibi nitelikli cinsel saldırı suçlarında kadının eylemden kurtulma stratejilerini bile cinsel ilişkiye rıza gösterdiğine dair karine olarak kabul ediyor. Yıl 2017, hala bunu protesto ettiğimize hangimiz inanabiliyor?
Kadının çığlık atmamasını, fiziksel olarak suça karşı koyamamasını, yer, zaman, tehdidin büyüklüğü ve olaya göre değişebilecek savunma ve kaçma stratejilerini rıza olarak yorumlayan, kadının cinsel ilişkiye nasıl ve hangi biçimde rıza göstereceği veya reddedeceği konusunda “fikir” sahibi bu erkek aklın cinsel saldırı ile ilgili yargılama ve yasa yapım süreçlerinde vücut bulduğuna sayısız kere tanıklık ettik.
Bu duruma en güzel örnek, her ne kadar bir suç olarak tanımlanmışsa da hiç konuşulmayan, toplumsal bir tartışmaya konu ol(a)mayan evlilik içi tecavüz. Şu ana kadar kaç şikayet olmuş, yargılama yapılmıştır bilmiyoruz. Şimdilik bizim için ceza kanununda atıl kalmış bir suç kategorisi.
İşte tüm bu erkek aklı ile verilmiş kararlara, yargılama pratiklerine rağmen ezber bozan, şaşırtan bir karar İsviçreli hakimlerden geldi.
Cinsel ilişkinin her aşaması kadının rızası ve katılımı ile olur, aksi suçtur
Kadın bir erkekle sadece sevişmek için buluşmuş olabilir; fakat cinsel ilişki başladıktan sonra, kadının istemediği, rıza göstermediği her bir cinsel davranış, cinsel saldırı suçudur. Cinsel ilişki sırasında kadının istemediği, onay vermediği her davranışın suç olduğu gerçeğini, kadının kendi iradesi ile buluşmaya gitmesi, hatta sevişmeye başlaması değiştirmez.
İsviçre’de Tinder’dan tanıştığı bir erkekle cinsel ilişkiye giren kadının beklentisinin aksine erkeğin cinsel ilişki sırasında kadının izni ve onayı olmaksızın prezervatifini çıkarması, kadının rıza göstermediği cinsel davranış olarak yorumlandı ve İsviçre’nin en yüksek mahkemesi olan Lozan Federal Mahkemesi, olayın cinsel saldırı suçu olduğuna karar verdi. Kadının rızası aleyhine cinsel davranış gösteren erkek ise 12 ay hapis cezasına mahkum oldu.
Cinsel suça maruz kalan kadının avukatı, kararın İsviçre’de bir ilk olduğunu ifade etti. Medyada, cinsel ilişkide rıza tartışmalarının son yıllarda kadınlardan yana gelişim gösterdiğine ve bu gelişimin feministlerin ve cinsel şiddete karşı mücadele eden aktivistlerin başarısı olduğuna yer verildi.
Erkek egemen yargıya iki beden büyük tartışma: Şartlı Rıza ve Cinsel Suç
İsviçre, cinsel saldırı suçuna dair yasaların ve uygulamaların sıkı olduğu ülkelerden biri. Lozan Federal Mahkemesi tarafından verilen karar ile ilgili olarak, Kent Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde cinsel saldırı suçları alanında çalışan Dr. Sinead Ring, İngiltere’deki yasal düzenlemenin İsviçre’de verilen karar ile uyumlu olduğunu ifade ediyor ve cinsel saldırı suçları bakımından “şartlı rıza” tartışmasını açıyor.
Şu ana kadar kamuoyuna yansımış, cinsel ilişkiye şartlı rızada, rızaya halel gelmesini cinsel saldırı suçu olarak tanımlayan yargılama örneklerine bakalım.
Birçok tartışmanın aynı anda yaşandığı ünlü Julien Asssange davasında, Assange ile cinsel ilişkiye giren kadının ancak kendisinin prezervatif kullanması halinde rıza göstermesi, Assange’ın prezervatif kullanmamasının, yasada tanımlandığı üzere, kadının cinsel ilişkiye gösterdiği rızaya halel getirdiği ve suç teşkil ettiğine karar verildi.
İngiltere’de başka bir cinsel suç davasında ise, “tercih” ile “özgür tercih yapma iradesi” tartışması yapılıyor. Şikayetçi kadının eski partneri ile yaşadığı ilişkide, partnerinin ilişki sırasında daha dominant olması, kadının erkeğin talepleri karşısında isteksiz olması ve kadının özellikle cinsel birleşmeye erkeğin vajinasına boşalmaması halinde rıza vermesi durumunda, erkeğin bu açık şartı anlamasına rağmen, kadının vajinasına boşalması nedeni ile şartlı rızanın bozulduğu yönündeki mahkemenin yorumu şu şekilde oluyor:
“Kadının şartlı rızasına dayalı kritik özelliğin gerçekleşmemesi nedeni ile, kadın seçme hakkından mahrum kalmıştır. Kadının rızası erkek tarafından etkisiz hale getirilmiştir. Sanık, kadının taleplerini ve penetrasyon ve penetrasyonun devamı halinde kadının cinsel ilişkiye rıza göstermeyeceğini bilmesine rağmen, kadının taleplerine aykırı cinsel davranışlarda bulunmuştur. Sanığın cinsel içerikli davranışları, tecavüz suçunun tanımına uygundur.”
Bir başka dava örneği ise, olayın tarafları açısından oldukça ilginç olmasına karşın, rıza tartışmasına farklı bir yönden yaklaşması sebebi ile değerli.
İnternetten tanışan bir kadın ile cinsiyet geçişi yapmamış ve/veya kendisini erkek olarak tanıtan kişinin[1] üç yıl süren romantik ilişkisinin, cinsel ilişkiye dönüştüğünde kendisini ilişkinin en başından itibaren erkek olarak tanıtan kişinin aslında -cinsiyet geçişi yapmamış- kadın vücuduna sahip olan kişinin cinsel davranışları, bu ilişkiye rıza gösteren kadının maddi açıdan yanıltılması nedeni ile rızasına halel geldiği ve bu “maddi hile” nedeni ile ilişki kurduğu kişinin fizyolojik olarak da erkek olduğuna inandırılan kadının rızasının ortadan kalktığı ve bunun da cinsel suç tanımı içinde kaldığına kanaat getiriliyor. Mahkeme bu davada da “tercih” ile tarafların tüm koşulları bilerek “özgür tercih” yapma iradesi arasındaki farka dair bir tartışma yapıyor:
“Fiziksel anlamda, penetratif cinsel saldırı eylemi, bu eylemi gerçekleştiren kişinin cinsiyetinden bağımsız olarak hukuken aynı anlamı taşımaktadır. Maruz kalanın cinsel ilişkiye rıza verirken iradesinin yanıltılmış olması, rızanın ortadan kalktığını gösterir. Taraflardan kendisini kadın olarak tanıtan ve cinsel suça maruz kalan kadının kiminle ve nasıl bir cinsel ilişkiye rıza vereceğine ilişkin iradesi, tercih yapma hakkı ortadan kalkmıştır.”
Benim rıza’m, benim cinselliğim
Rıza, cinsel saldırı davalarını, kadınların adalete erişimini çıkmaza sokan bir tartışma. Yıllardır feminist hukuk mücadelesi bu tartışmanın her türlü kadın düşmanı argümanları ile karşılaştı. Rıza, binbir veçhe ile de karşımıza çıktı. Kimi zaman sarhoş kadının, kimi zaman seks işçisinin bazen kocasının tecavüzüne maruz kalan kadının… Kadını cinsel ilişkinin bir tarafı olarak değil, sadece erkeklerin cinselliğinin bir parçası, aracı olmak gören erkek akıl, kadının maruz kaldığı cinsel saldırı suçlarına rıza diye bağırarak dile geliyor. Rıza, kadın bedenine sahip olmak anlayışının bir yansıması. Patriyarka, mahkemelerde karar merciine büründüğünde şunu söylüyor: “kadının rızası kuraldır.” Kadın rızası olmadığını, bununla nasıl mücadele ettiği, direndiği, fiziksel olarak karşı koyup koymadığı üzerinden ispat etmek yükünün altında.
İsveç’teki tecavüz kararı ve İngiltere’deki dava örnekleri ise rıza tartışmasını uluslararası alanda başka bir biçime sokuyor. Türkiye’deki davaları, hakimleri bin yılın gerisinde geçmişe gömen başka bir tartışma bu. Kadının rızası dahilinde başlayan cinsel ilişkinin kadının açık rızası, onayı olmadan prezervatifin çıkarılması, penetrasyon gibi ya da farklı biçimlerde seksin devam etmesini, kadının rıza gösterdiği konularda aldatılmış olmasını cinsel saldırı suçu kapsamında değerlendiriyor. Kararlar kadını bir özne olarak kuruyor. Çünkü kadını, cinsellikte sahip olunan bir beden olarak değil, cinsel ilişkinin eşiti olarak görüyor. Erkeklere cinsel ilişki sırasında tek başına istediğin gibi davranamazsın diyor. Yukarıdaki davalar, kadınların rıza verdiği, katılımcısı olduğu cinsel ilişkinin, rızanın sınırlarının dışına çıktığında neyi nasıl yorumlayacağımız konularını örnekliyor. Bu noktada, cinsel ilişkide rıza nerde başlıyor ve nerde bitiyor soruları, davranışın suç niteliğini anlamamıza yardımcı oluyor. Mahkeme kararları, bu sorulara“benim rıza’m, benim cinselliğim” diye cevap veriyor.
[1] Bu kişinin cinsiyet kimliğine yönelik bir bilgi haberde yer almamıştır. Sadece kişinin kendisini sanığa erkek olarak tanıttığı ile ilgili bilgi verilmiştir.
