Polislerin 142 adı verilen belge gibi bir belge ile rahatça istediği her yerde oy kullanabildiği bir seçim sisteminde, bütün tartışmalara rağmen, sığınakta kalan kadınların seçim güvenliği içinde oy kullanma haklarına dair etkili bir düzenleme yapılmadı.

Sığınaklar, kadınların kendilerine karşı gerçekleşmiş, gerçekleşmesi ve/veya tekrarı çok muhtemel, can havli ile kaçıp sığındıkları, şiddetten uzaklaşmak, şiddeti sona erdirmek için sağlıklı yaşam koşullarına belirli bir süre kavuştukları, şiddete karşı plan yaptıkları yerlerdir. Bu tanımdan da görüldüğü üzere, sığınakta kalan kadınların hayatlarında temel, somut bazı koşulları söz konusu:

  • Şiddet
  • Tekrarlanması veya yaşanması çok muhtemel şiddet
  • Tehdit
  • Aciliyet
  • Alternatifsizlik

Sığınakta kalan kadınların, gündelik yaşamlarında gizlilik hayat memat meselesidir. Yaşanmış, yaşanması ve tekrarı çok muhtemel bir şiddet, hayata kast’a varan bir tehdit söz konusu olduğundan, sığınakların adresleriyle birlikte, kadınların kamusal hayatta temas ettikleri her adres, bilgi gizli olmak zorundadır. Hastane kayıtları, varsa yanlarında kalan çocukların okul kayıtları, iş yeri adresleri akla hayale gelebilecek herhangi bir bilgi. Tabii ki, oy kullanacakları okul adresi de buna dahil.

Sığınakta kalan kadınların gizlilik ilkesine tam riayet ile, güvenli koşullarda oy kullanma hakkı son birkaç seçimdir meclis dahil, kamuoyu gündeminde.[1] Maalesef tüm taleplere rağmen 2019 yerel seçimlerinde de şiddet tehdidi altında olan kadınların oy kullanma hakkına dair iyi politikalar hayata geçmedi.

Sığınakta kalan kadınların, oy kullanacakları okul bilgisi, yüksek seçim kurulu web sitesinde, kimlik bilgileri girildiğinde ortaya çıkıyor. Şiddet uygulayan, kadının kimlik bilgilerine sahipse, o gün oy kullanacağı adrese gidip bekleyebilir, kadını takip edebilir, izini sürebilir. Son derece gerçekçi bir senaryo olduğuna şüphe yok. Özellikle, sığınaklara giden kadınları bulmak için neredeyse her yola başvuran erkeklerin azimleri ve sığınaklarda biten şiddet hikayeleri göz önünde bulundurulduğunda.

Mor Çatı’nın 2018 Şubat ayında yayınladığı bir rapora göre; “2017 yılı boyunca 173 kişi, sevgilisinin, karısının, kızının ve/veya tanıdığı bir kadının nerede olduğunu, sığınakta kalıp kalmadığını, hangi kurumda kaldığını Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı’na sordu. Telefon ve mail üzerinden veya bizzat dayanışma merkezine gelerek kadınları arayanların çoğunluğu söz konusu olan kadınların yakınlığı olan erkeklerdi.”[2]

Polislerin 142 adı verilen belge gibi bir belge ile rahatça istediği her yerde oy kullanabildiği bir seçim sisteminde, bütün tartışmalara rağmen, sığınakta kalan kadınların seçim güvenliği içinde oy kullanma haklarına dair etkili bir düzenleme yapılmadı.

Bütün bu tartışmalara rağmen, hiçbir etkisi olmayacak bir arpa boyu kadar yol alındı. Sığınakta kalan kadınların Şiddet Önleme Merkezleri’nin (ŞÖNİM) adreslerini göstererek bu adres çevresinde yer alan okullarda oy kullanabileceği uygulaması getirildi. Türkiye’de ŞÖNİM’lerin sayısı, şiddet uygulayan erkeklerin kadınları takip etmekteki uzmanlığı düşünülürse, bu uygulamayı arpa boyu kadar nitelemek yanlış olmaz.

Kadınlar için seçim güvenliği sadece Türkiye’de değil, diğer birçok ülkede de mevzubahis[3] ve kadın hareketinin kampanyaları ile politika belirlemek konusunda belirli aşamalar kaydedilmiş.

Birçok gelişmiş ülkede, sığınakta kalan kadınlara özel oy kullanma prosedürleri uygulanıyor. Tabii bu politikalar kendiliğinden değil, kadın hareketinin kampanyaları sayesinde olmuş. İngiltere’de sadece sığınakta kalan kadınlar değil, ev içi şiddet nedeniyle risk altında olan tüm kadınlar ilgili resmi otoritelere, seçim öncesinde “anonim kayıt” talebinde bulunabiliyor. Bu konuda uzman olarak atanan görevlilerin koordinasyonu ile, kadınlar hiçbir bilgileri açık edilmeyecek şekilde anonim kayıt yaptırabiliyorlar. Anonim kaydı tamamlayan kadınlara, seçimden önce posta yolu ile veya vekaleten bir seçmen belgesi gönderiliyor. Kadınlar bu seçmen belgesini yanlarında götürerek, kendileri için güvenli olabilecek bir yerde oy kullanabiliyorlar.[4]

 

[1] Sığınakta kalan kadınlar son beş seçimdir oy kullanamadı: https://tr.euronews.com/2019/02/12/yerel-secimlerde-siginma-evlerindeki-kadinin-adi-yok

[2] Mor Çatı Raporu: Bana da mı gizli bilgi? https://www.morcati.org.tr/tr/445-bana-da-mi-gizli-bilgi

[3] Amerika’da seçimlerde şiddet tehdidi altındaki kadınların maruz kaldığı seçim güvenliği sorunları ile ilgili: https://www.americanprogress.org/issues/democracy/reports/2018/11/01/460377/obstacles-voting-survivors-intimate-partner-violence/

[4] İngilitere’de uygulanan politikalar ve Women’s Aid’in “oy kullanma hakkı” adlı kampanyası kapsamında yayınladığı rehber için: https://www.womensaid.org.uk/what-we-do/campaigning-and-influencing/campaign-with-us/right-to-vote/

Bir cevap yazın

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.