Kürtaj ve doğurganlık haklarının her coğrafyada farklı müdahaleler ile karşılaşması “kazanım” ifadesini de farklılaştırıyor.
Kürtajın neden ve nasıl zorlu bir hak mücadelesinin meselesi olabileceğini ilk defa 2012 yılında Bulgaristan’da katıldığım, katılımcıların çoğunluğunun Balkan ve Doğu Avrupalı avukatlar olduğu, hukukçulara yönelik kadın ve insan hakları temalı bir eğitimde öğrenmiştim. Çünkü 2012 yılında, her ne kadar fiilen çeşitli kısıtlamalar uygulanmaya başlanmış olsa da, temel olarak kürtajın fiilen uygulanabilir olması, yasal düzenleme ve fiili uygulamaların birbiri ile örtüşmesi nedeni ile Türkiye’de gündemimiz değildi.
Katıldığım eğitim atölyesinin katılımcılarının büyük bir çoğunluğu, Doğu Avrupa ülkelerinden gelen ve kürtaj ve doğum kontrolü ile ilişkili, hak ihlallerinin artık uzmanı olmuş kadın hukukçulardı. 2012 yılında, Türkiye’de başlatılan kürtaj tartışmalarından önce, kürtaj ve doğum kontrolünde kadınların bedenlerine, yaşamlarına, kararlarına müdahalenin tillahını, bu eğitim çalışmasında Polonyalı ve Romanyalı dört kadın hukukçudan öğrenmiştim.
Kürtajın suç olarak tanımlanmasından, “vicdani red” olarak kavramsallaştırılan kürtaj karşıtı hekimliğe, kürtaj turizminden, sağlıklı, güvenli, ücretsiz kürtaj hakkının sağlanmamasının kadınlar arasındaki sınıfsal eşitsizlikleri nasıl açık ettiğine, yaşam hakkını savunduğunu iddia eden ancak kadınların merdiven altı diye tabir edilen güvenli olmayan kürtaj operasyonlarında hayatlarını kaybetmelerini umursamayan ikiyüzlü pro-life hareketinden, başka ülkelerde klinik basma, kürtaj yaptıran kadınları tehdit etme gibi aşırılıklarına, kalp sesi dinletmekten tutun da odalara kapatma taktiklerine kadar akıl almaz ikna yöntemlerine ve başka coğrafyalardan duyduğum farklı farklı hikayelere inanamamıştım.
Türkiye’de “Kürtaj cinayettir” denince, sanki birileri bir tuşa basmış gibi, domino taşı etkisi ile Polonyalı kadınların kendi ülkelerinden tanıklıklarını anlattıkları her şeye Türkiye’de de tanıklık etmiş, aynı hak ihlali “uzmanlığını” edinmiştik.
Kürtaj ve doğurganlık haklarının her coğrafyada farklı müdahaleler ile karşılaşması “kazanım” ifadesini de farklılaştırıyor.
Türkiye’de kürtaja dair negatif yönlü yasal değişikliğe engel olunabilmesini kazanım olarak ifade etsek de fiili yasaklar devam ediyor. Polonya’da kürtaj hâlâ yasal değil, ama kuşkusuz geçtiğimiz aylarda binlerce kadının başlattığı ve sınır tanımadan dünyaya yayılan siyah protesto kadının isyanının getirdiği bir kazanım.
Şili’de de kadınlar, bu hafta verilen anayasa mahkemesi kararı ile yasalaşan kürtaj hakkına kısıtlı erişimi bir kazanım olarak ilan ettiler.
Şili’deki kadınların kürtaj mücadelesinde bir başlangıç olsun dileği ile Reuters’da çıkan haberi sizler için çevirdik.
Şili Anayasa Mahkemesi’nin, geçtiğimiz Pazartesi, kürtajın belirli durumlarda anayasal olduğuna dair verdiği karar, merkez sol koalisyonu başkanı Michelle Bachelet ve Şili’de yıllardır katı kürtaj yasağına karşı kampanyaların kazanımı oldu.
Şili Anayasa Mahkemesi’nin kararı ile Güney Amerikalı kadınlar, hayati tehlikenin mevcut olması, fetüsün yaşamasının olanaksız olması ve gebeliğin tecavüz suçu sonucu gerçekleşmesi halinde, kürtaj olabilecekler.
Şili, dünyada kürtajın istisnasız katı bir şekilde yasak olduğu ülkelerden biriydi. Kürtaj yasağı, 1973-1990 yılları arasında Augusto Pinochet’in diktatörlüğünün bitimine yakın bir zamanda yürürlüğe girmişti.
Merkez sol koalisyonu başkanı Bachelet 2014 yılında yasağı gevşetmek için yasa tasarısı önermiş, ancak çeşitli derin görüş ayrılıkları ve muhalefet nedeni ile yasalaşma sürecinde çeşitli gecikmeler söz konusu olmuştu.
Yasa nihayet, ağustos ayı başında yürürlük aşamasına geldiyse de muhafazakar siyasetçiler tarafından tasarının iptali, Şili Anayasa Mahkemesi’ne taşındı.
Şili Anayasa Mahkemesi, birkaç gün boyunca konuya ilişkin 130 kurumu dinledikten sonra, tasarının iptaline ilişkin başvuruyu reddederek tasarıyı yasalaştırdı. Kararın açıklanması ile kadın hakları grupları ve sol ile merkez siyasi partiler Santiago’da sokaklarda kararı kutladılar.
Uluslararası Af Örgütü Şili direktörü Ana Piquer, “Karar ile Şili, kürtajı istisnasız bir şekilde suç olarak düzenleyen utanç verici ülkeler listesinden çıktı.” dedi.
Haberin kaynakları:
http://www.reuters.com/article/us-chile-abortion-idUSKCN1B1234
http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/02/150201_sili_kurtaj_yasagi
