Türkiye’de 3 Nisan 1930’da kabul edilen Belediye Kanunu ile kadınlar, ilk kez belediye seçimlerinde oy kullanma ve belediye meclislerine seçilme hakkını elde etmişti. 5 Aralık 1934’te ise kadınlar milletvekili seçme-seçilme hakkını kazandılar. 8 Şubat 1935’te yapılan ilk genel seçimlerde seçilen 399 vekilden 17’si kadındı.
1935 seçimlerine tek partili bir sistemle girildi. Seçimlere katılan tek parti Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF) idi. Ayrıca %4-5 gibi bağımsız aday seçime katılabilecekti. Daha önceki seçimlerde olduğu gibi bu seçimlerde de büyük ölçüde kadın ve erkek adaylar parti üst kademeleri tarafından belirlendi. Sadece parti adaylarını değil, bağımsız adayları da CHF üst yönetimi seçiyordu. Dolayısıyla seçimler yapılmadan örtük bir kota uygulanıp %5 olarak belirlenen kadın adaylar, parti yönetimi tarafından belirlendi.
On yıllarını kadınların siyasi hakları için amansız mücadeleye vermiş ve parti yönetimi tarafından benimsenmeyen Nezihe Muhiddin, CHF tarafından belirlenen kadın adaylar arasında yoktu. Buna rağmen mücadeleden vazgeçmeyen ve bu durumu görünür kılan Nezihe Muhiddin’le Şaziye Berrin genel seçimlerde bağımsız milletvekili adayı oldular ancak seçilemediler. 1935 seçimleri öncesi Türk Kadınlar Birliği’nin başkanlığını yapan ve bir gazetecinin “kadınların siyasi hakları ile ilgilenecek misiniz” sorusuna “Nezihe Muhiddin gibi hayaller peşinde koşmayacakları” şeklinde yanıt veren Latife Bekir ise CHF tarafından belirlenen kadın milletvekilleri arasında yer alarak milletvekili seçildi.
Seçilen 17 milletvekili içinde Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminden beri kadın hareketi saflarında etkin olan kadınlardan yalnızca Nakiye Hanım (Elgün) yer aldı.
Genel seçimlere katılım, özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerde %80 oranında oldu. Oy verenlerin %48’e yakınını kadınların oluşturduğu ifade ediliyordu.
Mebrure Gönenç, Hatı Çırpan, Türkan Örs Baştuğ, Sabiha Gökçül Erbay, Şekibe İnsel, Hatice Özgener, Huriye Öniz, Fatma Memik, Nakiye Elgün, Fakihe Öymen, Ferruh Güpgüp, Bahire Bediş Morova Aydilek, Mihri Bektaş, Meliha Ulaş, Esma Nayman, Sabiha Görkey, Seniha Hızal, Benal Nevzad İstar 1935 yılı seçimlerinde TBMM’ne seçilen ilk kadın milletvekilleri oldu.
1936 yılı başında boşalan milletvekillikleri için yapılan ara seçimde ise Çankırı Milletvekili olarak seçilen emekli öğretmen Hatice Özgener ile TBMM’deki kadın milletvekili sayısı 18’e yükseldi. Böylece, kadınlar Meclis’teki tüm milletvekillerinin %4,5’ini oluşturdu.
Türkiye’deki kadınlar siyasi hakları için uzun yıllar mücadele verdiler. İlk adımı 1923’te Nezihe Muhiddin önderliğinde ilk kadın partisini, “Kadınlar Halk Fırkası”nı, kurarak attılar. Verilen mücadele sonuç verdi. 1935 yılında Meclis’e girmeyi başardılar. Türkiye o günlerde, parlamentodaki kadın sayısı oranıyla dünyada ikinci sırada yer aldı.
https://catlakzemin.com/6-subat-1935-nezihe-muhiddin-saziye-berrin-bagimsiz-milletvekili-adayi-oldular/
http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-42/turkiyede-ilk-kadin-milletvekilleri-ve-meclisteki-calismalari
