Kanada’nın Ontario eyaletinin Centralia kasabasında, kadın işçilerin çalıştığı Fleck fabrikasında 6 Mart 1978 tarihinde başlayan grev 17 Ağustos 1978 tarihinde, kadınların zaferiyle sona erdi.
Otomotiv kablo üretimi yapan fabrikada çalışan 146 işçiden sadece 5’i erkekti. Fabrikadaki çalışma koşullarının korkunçluğunun, çalışanların kadın olmasıyla ilgisi büyüktü. Uzun çalışma saatleri, düşük ücretler tesadüf değildi. Ayrıca erkek amirler kadınlara cinsel tacizde bulunuyorlar, fabrikada fareler kol geziyordu. Ciddi sağlık ve güvenlik sorunları vardı. Sürekli iş kazaları oluyordu. Fabrika için ‘kasap makinesi’ deniyordu.
Grev başladığı andan itibaren emek hareketi ile kadın hareketi arasında bir dayanışma ilişkisi kuruldu. Kadın hareketi grevi gündemine aldı. Ontario’daki feminist gruplar, uluslararası kadın günü organizatörleri eylemler yaptı, bildiriler dağıttı. Grev alanında saf tuttular.
Grev işyerinde UAW Yerel 1620 sendikal örgütlenme sonrasında gerçekleşti. UAW (United Automobile Workes) Kanada’da otomotiv işçilerinin örgütlendiği en büyük sendikalardan biriydi. Kadın işçiler sendikalaşma için canla başla çalıştılar. Sendikalaşma bildirisi yasaklanınca, toplantı duyurusunu tişörtlerine yazıp dolaştılar. 82 kişi sendikalı olmayı kabul etti. Ontario Çalışma İlişkileri Kurulu da, Fleck’teki işçiler için pazarlık yapma hakkı tanıyan UAW Yerel 1620’yi onayladı. Ancak Fleck patronu cinsel taciz koruması da dahil olmak üzere tüm sendika taleplerini reddetti.
İşveren, sendikal haklardan yararlanmak için toplu sözleşme kapsamındaki tüm işçilerden otomatik aidat kesmeyi de kabul etmedi. Sendikayı ayakta tutan, sendikal örgütlenmeyi güçlendiren aidat ödeme zorunluluğunun kabul edilmemesi işçilerin örgütlenmelerini engellemeye yönelik bir keyfiyetti. İşçiler bu kararı tanımayarak grev kararı aldılar.
6 Mart’ta grev başladıktan sonra grev alanına eyalet polisleri çağrıldı. Grevin ikinci ayında 80 kadın işçinin grevi için 500 polis görevlendirilmişti. Greve katılmayan işçiler de seferber ediliyor ve grevci işçilerle çatışmaya sokuluyordu. Grevciler fabrika alanına alınmıyordu.
Polisin şiddetli müdahalesi ve kadın işçilerin direnişiyle grev alanı doldu taştı. Grev alanında sürekli polis helikopteri dolaşıyordu. Parlak siyah kaskları ve kocaman coplarıyla yüzlerce polis, grevi engellemeye, işçi kadınları sindirmeye çalıştı. Polisler ve grev kırıcılar engellemeye çalıştıkça dayanışma güçlendi.
23 grevci şiddete başvurduğu için şikâyet edildi. Kadın işçiler de polis şiddetinden şikâyetçi oldular.
UAW, Fleck grevinin aynı zamanda bir kadın mücadelesi olduğunu söylüyordu. Kadınların yönlendirdiği ve onların liderliğindeki bu grev, dayatılan aşağılayıcı çalışma koşullarına, kadınların düşük ücretlere mahkûm edilmesine itirazdı. Yani aynı zamanda kadınların eşitsizliğe başkaldırışıydı.
Kanada’da işçi hareketi ile kadın hareketi arasındaki bağı güçlendiren ve iş yasasının değişmesini sağladığı gibi; emek hareketini de değiştiren kadın grevi 163 gün sürdü. Yaş ortalaması 21 olan 80 kadın ve destekçileri geri adım atmadılar. Grev sendika güvenliği konusunda başarıyla sonuçlandı. Ayrıca küçük bir ücret artışı da sağlandı. Grevin artçısı olarak, 1980 yılında Ontario’da imzalanan toplu sözleşme sırasında, sendika aidatlarının otomatik kesilmesi patronların keyfiyetinden çıkarılarak zorunlu hale getirildi.
