Kadının İnsan Hakları – Yeni Çözümler Derneği’nin hazırladığı 6 Şubat Depremlerine İlişkin Birincil Tespitler ve Acil Talepler raporuna göre; “Depremzedelerin tıbbi bakıma, barınma ve giysiye, temiz su ve hijyene, yeterli gıdaya erişiminde yaşanan aksaklık ve koordinasyonsuzluklar, özellikle kadınlar, çocuklar ve LGBTİ+’lar için krizi ve hak ihlallerini daha da derinleştirmektedir. Kadın ve LGBTİ+ örgütleri özellikle kadınların ve LGBTİ+’ların yapılan yardımlara erişimde çok ciddi güçlük çektiğini, kadınların başta ped olmak üzere ihtiyaçlarının karşılanmadığını, LGBTİ+’ların ise karşılaştıkları ayrımcılık, nefret ve şiddet nedeniyle yardım talep dahi edemediğini aktarmaktadır.”
Diyarbakır’da Sümer Park’ta jandarma ekipleri, tek başına yaşayan bir öğretmen olan N.S.S.’ye “Boşuna beklemeyin, size çadır kalmaz, aileler var.” dedi. AFAD eğitimi almış, aynı zamanda bir arama kurtarmacı olan N.S.S.’nin çadır kurmaya yardım teklifini “kadın elinle dokunma, karışma” diyerek reddetti.
Deutsche Welle Türkçe’nin konuştuğu deprem bölgesinde görev yapan gönüllüler, kadın görevli sayısının az olması nedeniyle kadınların ihtiyaçlarını rahatça dile getiremediğini, bu durumdan kaynaklı sorunlar yaşandığını söyledi.
Antep Queer LGBTİ+ Dayanışması, depremde toplanma alanlarına gidemediklerini, güvenli barınma hakkına erişmenin en acil ihtiyaçları olduğunu açıkladı. Barınma sorunu yaşayan LGBTİ+’ların kendilerine başvurması ve sosyal medyadan takip etmesi çağrısı yaptı.
Farklı kentlerdeki bağımsız LGBTİ+ aktivistleri, örgüt ve inisiyatiflerinden oluşan Lubunya Deprem Dayanışması, depremzede LGBTİ+’larla dayanışmak için yola çıktığını, depremden etkilenen LGBTİ+’lar ve seks işçilerinin ihtiyaçlarını karşılamayı ve onlara destek olmayı hedeflediğini sekiz dilde duyurdu.
Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı Personel ve Prensipleri Genel Müdürlüğü, depremler sebebiyle 10 yaş ve altı çocuğu olan kamu çalışanı kadınlara birim amirlerince 20 Şubat 2023 tarihine kadar idari izin verilebileceğini belirterek cinsiyetçi işbölümünü pekiştiren bir yazı yayınladı.
Depreme maruz kalmakla birlikte bölgede kurulan dayanışma ağlarında görev alan, özellikle de kadınlara yardım ulaştırmaya çalışan kadınların tanıklıklarına göre: “Kadınlar temel ihtiyaçlarını fısıldayarak söylüyor.” Depremden sağ kurtulan mülteci kadınlar yaşamlarını nasıl sürdürecekleri korkusunu yaşıyor.
Şırnak’ta kadınlar, deprem bölgelerindeki halkla dayanışmak amacıyla “Her evden bir leğen ekmek” kampanyası başlattı.
Antakya’da depremde yıkılan binanın enkazından 138 saat sonra yaralı olarak çıkarılan 51 yaşındaki Emine Doğu, kendisine ambulansta müdahale eden sağlık ekiplerine, “Kurban olayım beni özel hastaneye götürmeyin param yok” dedi.
Diyarbakır’da çadır kurulan bölgelerde görevli kadın sayısı az olduğundan kadınlar birçok temel ve acil ihtiyacını dile bile getiremiyor.
Deprem bölgesi Adıyaman’da çalışma yürüten İstanbul Tabip Odası’na bağlı gönüllü doktorlar, bölgedeki sağlık hizmetindeki aksaklıkların özellikle kadınları etkileyeceğini belirttiler. Hamile kadınların sağlık hizmetine erişim zorluğu, hijyen malzemelerinin eksikliği ve enfeksiyon hastalıklarına dikkat çektiler.
Pembe Hayat LGBTİ+ Dayanışma Derneği depremin ilk anlarından itibaren lubunyaların birçok sorunla karşılaştığını, şehirden ayrılırken araçlara alınmayanlar olduğunu açıkladı.
Maraş Pazarcık’ta, kadın çadırı da kuran Hasankoca Mahallesi Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği’nde toplanan yardımlara “Bizim dışımızda yardım yapamazsınız” denilerek Kaymakamlık tarafından el konuldu. Kaymakam tırın dorsesini kaldırarak yardımları yere boşalttı.
Depremde ailesini kaybeden ve refakatsiz duruma gelen çocuklara yönelik etkili bir takip mekanizması kurulamaması tartışılırken Diyanet “Depremzede çocuklar evlat edinebilir mi?” sorusunu yanıtladı. Evlatlığın mirasçı olma hakkı bulunmadığı belirtilerek “Evlat edinen ile evlatlık arasında evlenme engeli doğmaz” denildi. Bu cevabın yer aldığı sayfalar, olayın gündeme gelmesinin ardından silindi.
Diyanet, evlatlık çocuk tartışmasında bir kez daha “İslam alimleri aynı görüşte, mahrem değil” açıklaması yaptı. Diyanet’in açıklamalarına yoğun tepkiler geldi. Türkiye Barolar Birliği, Türk Medeni Kanunu’nun 129. Maddesini hatırlattı ve “Evlat edinen ile evlatlık ve onun çocukları arasında evlenme yasaktır” dedi.
Önce Çocuklar ve Kadınlar Derneği, depremde enkazdan çıkarıldığı ve kaybolduğu iddia edilen çocuklara ilişkin İstanbul Beykoz Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusu yaptı. Dernek, “Tarikat ve cemaatler çocuklarımız için deprem kadar büyük bir afettir” dedi.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Yanık, deprem sonrası refakatsiz kalan çocukların “koruma altında” olduğunu açıklamıştı. Çocuk hakları alanında yaşanan sorunlarla ilgili tepkiler üzerine Bakanlık yetkilileri, 20 çocuğun İstanbul’da İHH İnsani Yardım Vakfı tarafından ‘ayarlanan’ evlere yerleştirildiğini doğruladı. Çocukların Suriyeli mülteciler oldukları belirtildi ve “Şartları kötüleşirse biz devlet olarak koruma altına alırız” denildi. Afet – Çocuk Sivil Koordinasyon Ekibi, yaptığı açıklamada “Devlet çocuk koruma yükümlülüğünü hiçbir kişiye veya yapıya devredemez. Çocukların Takipçisiyiz” dedi, kamuoyunu ve toplumsal muhalefeti CİMER’e başvurmaya, şikayette bulunmaya davet etti.
Nurdağı Müftülüğü Çadırkent’te 4-6 yaş Kuran kursu açtı. Ankara Tabip Odası Kadın Komisyonu, “Depremde hâlâ enkaz altında insanlar varken, barınma, yiyecek, içecek, eğitim olanakları hâlâ karşılanamamışken, siyasi iradenin aklına gelen ya ailesiz çocuklar için tarikat-dinci vakıfları devreye sokmak ya da Kuran kursları açmak!” diyerek tepki gösterdi.
TTB Kadın Hekimlik ve Kadın Sağlığı Kolu deprem bölgelerinde kadın sağlığına yönelik hizmet gereksinimini vurguladı; temiz doğum kiti ve aşıların bir an önce bölgeye ulaştırılması, gebelik takiplerinin düzenli yapılması gerektiği ifade edildi.
Türkiye ve Suriye’yi vuran depremlerden sağ kurtulan kadınlar “Sorunlarımız büyük, ihtiyaçlarımız karşılanmıyor, güvende hissetmiyoruz” dedi.
Depremin ilk saatlerinde İstanbul’dan Gaziantep İslahiye’ye giden arama kurtarma gönüllüleri arasında bulunan Afetlere Karşı Feminist Dayanışma’dan Ezgi Karakuş “AFAD izin vermedikçe hiçbir şey yapamıyorsun. En büyük sorun koordinasyonsuzluk,” dedi.
Gaziantep İslahiye ve Antakya’da arama kurtarma çalışmalarına katılan inşaat mühendisi ve Kadınlarla Dayanışma Vakfı çalışanı Özge Ozan “Enkazlarda kadınların cansız bedenlerini çocuk odalarında bulduk, önce çocukları kurtarmaya yönelmişlerdi,” dedi.
Gaziantep ve İslahiye’de arama kurtarma çalışmalarına katılan Mahalle Afet Gönüllüleri Derneği’nden Tuğçe Özçelik “Enkaz altında kalmak sınıfsal olduğu gibi patriyarkal” dedi.
Mahalle Afet Gönüllüleri Derneği ve Afet İçin Feminist Dayanışma ekibinden Özgül Saki homofobi ve mülteci düşmanlığının deprem koşullarında arttığına dikkat çekerek “LGBTİ+’lara çadır verilmiyor”, “Çocukların çadırda olması kadınların sorumluluğunu da arttırıyor. Adıyaman’da çocuklar çadır okul istiyor” dedi.
Diyarbakır’da Galeria Sitesi’nde, canlı 14 hayvan olduğu bilinmesine rağmen hasarlı binalarda yıkıma başlandı. Hayvan hakları aktivistlerinin yıkımın durdurulması için sitenin önünde nöbet tutup gelişmelerden kamuoyunu haberdar etmesi üzerine evlerinde mahsur kalan kediler kurtarıldı.
Hatay’da Savaş Altun, depremde evi ağır hasar aldığı için iki çocuğuyla birlikte yanında kalan, dokuz ay önce boşandığı Alev Altun’un üzerine uyurken kaynar su döktü, tutuklandı ve ifadesinde “artçı sarsıntı nedeniyle oldu” dedi.
İzmir Çiğli’de Emine Metin dağlık alanda silahla vurularak, öldürülmüş halde bulundu.
Şırnak İdil’de Ayşe Ekti (46), evinde şüpheli bir şekilde yaşamını yitirmiş halde bulundu.
Muğla’da 2020 yılında Pınar Gültekin’i öldüren Cemal Metin Avcı’nın yargılandığı duruşmada kardeşi Mertcan Avcı için istenen tutuklama talebi reddedildi.
Kocaeli Çayırova’da Erdem Kale, Cansu Güneş’i tabancayla başından vurarak öldürdü ve bedenini yol kenarına attı. Kale, polis tarafından yakalanarak tutuklandı.
MHP Şişli İlçe Teşkilatı üyesi 70 yaşındaki Fahriye Malatyalı, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ile Genel Başkan Yardımcısı Edip Semih Yalçın’a “Hoşt köpekler, havlayın. Ankara arkasında, dahası Türkiye arkasında. Bunamış bir zürriyetsiniz” diyerek hakaret ettiği iddiasıyla 8840 TL para cezasına çaptırıldı. Malatyalı “Bu paraları ödeyecek gücüm yok” dedi.
İran’da Mahsa Amini’nin cenaze töreninin haberini yaptıktan sonra tutuklanan kadın gazeteci Elahe Mohammedi’nin kendisi gibi gazeteci olan kız kardeşi Elnaz Mohammedi de tutuklandı. İfade Özgürlüğü için Kanadalı Gazeteciler Federasyonu (CJFE), her yıl verdiği Basın Özgürlüğü Ödülü’nü bu yıl İran’da Jina Mahsa Amini’nin işkenceyle katledildiği gerçeğini açığa çıkaran, hâlâ tutuklu olup avukatlarıyla görüştürülmeyen gazeteciler Nilofar Hamedi ve Elahe Mohammadi’ye verdi.
İran’da Tahran Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu seçimlerinde, başörtüsü uygun olmadığı gerekçesiyle bir kadın mühendisin aday olmasına izin verilmedi. Mühendis kadın ise başörtüsünü fırlatıp çıktı. Salondakiler de kadına destek oldu.
Zonguldak’ta boşanma aşamasında olduğu Gülten Yankın’ı öldüren Emrah Yankın’ın cezasında iki indirim birden yapıldı; ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ‘haksız tahrik’ ve ‘iyi hal’ indirimleriyle 20 yıla indirildi.
Hatay Samandağ’da İ.K. isimli erkek, depremden sağ kurtulan boşanma aşamasında olduğu Şiraz Kalla’yı velayeti annede olmasına rağmen çocuğunu göstermek istemediği için darp etti.
Ankara’da Barbaros Ulusoy, boşanma aşamasında olduğu Filiz Ulusoy’u, kardeşi Ediz Ulusoy’u ve iki çocuğu öldürdü.
İstanbul Çekmeköy’de, 11 ayrı suç kaydı bulunan Volkan Yüksekova, eşi Gülistan Yüksekova’yı öldürdü, annesi Ülkiye Yüksekova’yı yaraladı ve tutuklandı.
Giresun’da zorla evlenmek istediği 16 yaşındaki Sıla Şentürk’ü boğazını keserek öldüren ve tutuklu yargılandığı davada “İstanbul Sözleşmesi’ni uygulamayın” diyen fail Hüseyin Can G.’ye verilen cezada “saygılı durduğu” gerekçesiyle “iyi hal” indirimi yapıldı.
ILGA-Avrupa, senelik raporuyla birlikte ülkelerin LGBTİ+ hakları karnesini değerlendirdiği Gökkuşağı Haritası’nı da güncelledi. Türkiye, LGBTİ+ haklarında 49 ülke arasında sondan ikinci sırada.
2021 İstanbul LGBTİ+ Onur Yürüyüşü davalarının hepsine beraat kararı verildi.
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) hazırladığı rapor, işgücü piyasasında eşitsizliğin hızla artmakta olduğunu belgeledi. Erkek işsizliği Kasım’dan Aralık’a yüzde 8,2’ye gerilerken kadın işsizliği yüzde 14,4’e yükseldi. Böylece işsizlik oranlarındaki toplumsal cinsiyet farkı 1,8 yüzde puanlık sıçramayla 2005’ten bu yana en yüksek seviyesine (6,2 yüzde puan) yükseldi.
Birleşmiş Milletler (BM) ‘anne ölümlerinde eğilimler’ konulu yeni bir rapor yayımladı; dünya genelinde her iki dakikada bir kadının, hamilelik veya doğum sırasında hayatını kaybettiğini belirtti.
ABD’nin Florida eyaletinde Keith Melvin Moses (19), aralarında 20’li yaşlarda bir kadın ve dokuz yaşındaki kızının da bulunduğu üç kişiyi ateşli silahla öldürdü.