Grete Stern otoportre, 1935

Bauhaus fotoğrafçılarından, avangard sanatçı, Arjantin’de modern fotoğrafın kurucularından Grete Stern, tekstil işi yapan Yahudi bir ailenin kızı olarak 9 Mayıs 1904’te Almanya’nın Wuppertal şehrinde doğdu. Stuttgart’ta grafik tasarım okudu ve 1926’da freelance grafik tasarımcı ve reklamcı olarak Wuppertal’de çalışmaya başladı. 1927’de Edward Weston ve Paul Outerbridge’in fotoğraf sergisini gördükten sonra fotoğrafla ilgilenmeye başladı ve eğitimini almaya karar verdi. Bu amaçla aynı yıl, Berlin’de yaşayan ve sinema endüstrisinde kurgucu olarak çalışan erkek kardeşi Walter’ın yanına taşındı. Burada natürmort fotoğraflarıyla tanınan Walter Peterhans’dan ders almaya başladı. Grete Stern’in bir süre sonra beraber çalışmaya başlayacağı ve yaşamı boyunca arkadaşı olacak Ellen Rosenberg Auerbach da 1928’de Walter Peterhans’ın öğrencisi oldu. Walter Peterhans Bauhaus okulunda eğitim vermek için gittiğinde, Grete Stern ekipmanlarını satın alır ve Ellen Rosenberg Auerbach ile birlikte portre ve reklam fotoğraflarına odaklanacakları fotoğraf stüdyosunu açarlar. Başta stüdyoya Rosenberg&Stern adı vermeyi düşünürler fakat bunun kulağa Yahudi tekstil firması gibi geldiğini düşünüp onun yerine çocukluk takma isimlerini kullanarak ringl+pit ismini verirler. Yaptıkları tüm işlere ortak imza atmaya kararlaştırırlar.

ringl+pit olarak yaptıkları saç losyonu reklamı

ringl+pit’te ürettikleri reklam işleri çağdaşlarından oldukça farklıdır. Objeleri, cansız mankenleri ve kesilmiş figürleri bir arada kullanarak yenilikçi bir biçim üretiyorlardı. Bunda, Berlin’de o yıllarda etkin olan yaratıcı atmosferin etkisi büyüktü. Yine o yıllarda ortaya çıkan “yeni kadın” imgesiyle uyumlu olarak kadınları resmetmenin yeni yollarını araştırıyorlardı. Kadınlardan beklenenler ile kadınlarda kabul edilenlerin bitmez çelişkisi işlerinde ironik bir şekilde ifade ediliyordu. Hem içerik hem de biçimsel yenilikleriyle reklamdaki geleneksel kadın imgesini bozguna uğrattılar. Grete Stern, grafik tasarım yeteneğinin de yardımıyla işlerinde fotoğraf ve tipografiyi birleştirerek özgün tasarımlar yaratıyordu. İşleri çeşitli dergilerde olumlu eleştiriler alıyor, ödüller kazanıyorlardı.

1930’da Grete Stern, hocası Walter Peterhans’ın gittiği Dessau’daki Bauhaus okuluna gitti ve orada eğitimine devam etti; bu süre zarfında Ellen Rosenberg Auerbach tek başına Berlin’deki stüdyoda çalışmaya devam etti. 1933’te Naziler Bauhaus okulunu kapattılar. Sol hareketten arkadaşları Grete’yi Nazi tehdidine karşı uyarmış, ülkeyi terk etmesini salık vermişlerdi. 1934’te ekipmanlarını ve işlerini de yanına almayı başararak kardeşi Walter ile Londra’ya taşındı. Burada bir stüdyo açtı, işlerine devam etti. Bir süre sonra Ellen Rosenberg Auerbach da Londra’ya geldi. Grete Stern 1935’te, daha önce Bauhaus okulunda tanıştığı Arjantinli fotoğrafçı Horacio Coppola ile evlendi ve beraber Buenos Aires’e gittiler. Aynı yıl Buenos Aires’in ilk modern fotoğraf karma sergisine ikisi de işleriyle katıldı. Grete Stern’in sergilenen işleri, 1929-35 arasında Berlin ve Londra’da ürettiği işlerdi ve fotoğrafa alışılagelmişin dışındaki yaklaşımını gösteriyordu. Manzara, portre gibi sırada fotoğraf konularını dahi mükemmel netlik, geniş kromatik spektrum gibi sıra dışı yöntemlerle çekiyordu.

Sergiden bir süre sonra Londra’ya döndüğünde hamileydi ve Horacio Coppola ile yaşamak konusunda şüpheleri vardı. Fakat burada kızı Silvia’yı doğurduktan sonra Arjantin’e geri döndü ve hayatının sonuna dek orada yaşadı. 1943’te Buenos Aires’te ilk kişisel sergisini açtı. Arjantin’de egemen olan dramatik ve bol ışıklı fotoğraf anlayışından farklı üretimler yapmasının yanı sıra erkek egemen bir alanda tek kadın olmanın da zorluklarını yaşıyordu.

1940’ta şehrin uzağında, mimar Wladimiro Acosta tarafından inşa edilen modernist bir eve taşınırlar. Burada doğal ışıktan faydalanabileceği bir stüdyosu ve karanlık odası olur. Bu ev genç sanatçı ve yazarlar için bir buluşma mekanı haline gelir, hatta Madi sanat grubu ilk sergisini burada yapar. Burayı ziyaret eden sanatçıların pek çoğu Grete Stern tarafından fotoğraflanmıştır.

1948’de popüler kadın dergisi Idilio’da rüya tabiri yapacak bir köşe için fotoğraf üretme işini alır. “Psikanaliz Size Yardım Edecek” isimli bu köşede ünlü sosyolog Gino Germani, Richard Rest mahlasıyla çoğunluğu işçi sınıfına mensup kadınlardan gelen rüyaları yorumluyordu. Bu iş vesilesiyle Grete Stern 1948-51 arasında yaklaşık 150 adet fotomontaj üretti. Alaylı ve gerçeküstü imgelerle Arjantin toplumunda kadınların maruz kaldığı baskıyı resmediyordu. Fotomontajı egemen ideolojilere karşı söz üretmenin imkanı olarak kullanıyordu.

1956’da Ulusal Güzel Sanatlar Müzesi’nde fotoğraf atölyesi düzenlemeye başlar ve 1970 yılında emekli olana değin burada çalışır. 1964 yılında Arjantin’in kuzeydoğusuna yolculuk yaparak orada yaşayan bölge yerlisinin yaşamlarını, gündelik aktivitelerini ve el işlerini gösteren 800’den fazla fotoğraf çeker. Yerlilerin zorlu yaşam şartlarının yanı sıra el becerilerini görünür kılmak istemiştir. Fotoğrafları ile bu konudaki en geniş arşivi oluşturmuştur. Bu fotoğraflardan oluşan bir seçki 1975’te Berlin’deki Bauhaus arşivinde sergilenir.

Grete Stern fotoğraf çekmeyi kendisine mutluluk veren bir öğrenme ve ifade etme alanı olarak tanımlamıştır. Özellikle fotoğrafa getirdiği yenilikçi biçimsel yaklaşımları ile pek çok sanatçıyı etkilemiştir.

Kaynaklar

https://jwa.org/encyclopedia/article/stern-grete

https://awarewomenartists.com/en/artiste/grete-stern/

 

Bir cevap yazın

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.