Mayıs 1990’da kurulan Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı, 1995 yılında kadın sığınağını açmıştı. Aynı süreçte Ankara’da “bağımsız tartışma grubu”nda bir danışma merkezi ve sığınak açma projesi oluşmuştu. Daha sonra Ankaralı Kadınlar adını alan grup, Altındağ Belediyesi ile birlikte 1991’de Altındağ Kadın Danışma Merkezi’ni, 1992’de ise belediyenin desteğiyle sığınağını açtı ve Kadın Dayanışma Vakfı’nı kurdu. Kadınların sığınak açma mücadelesi etkisini merkezi ve yerel yönetimler üzerinde de gösterdi. Değişik illerde Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’na bağlı kadın misafirhaneleri ve belediyelere bağlı kadın sığınma evleri açıldı. 1998 yılına gelindiğinde Diyarbakır’dan Mersin’e, Antalya’dan İzmir’e, Bursa’dan Edirne’ye kadar Türkiye’nin birçok yerinde kadınlar sığınaklar, danışma merkezleri ve acil destek hatları kurarak, kurmaya çalışarak şiddete karşı örgütlenmeye başlamışlardı.
Bütün bu kadın gruplarının kendi aralarında ve Mor Çatı ile deneyim alışverişine başlaması, bir kurultayda buluşmanın zamanının geldiğini gösteriyordu. Sığınaklar ve danışma merkezlerinin artması için neler yapılabilirdi? Mor Çatı Kolektifi’nin gündeminde olan bu konuyla ilgili olarak Hülya Gülbahar’ın “kadın sığınakları kurultayı yapma” fikrini ortaya atması ile birlikte konu tartışılmaya başlandı. Hemen konuyla ilgili çalışan farklı kadın gruplarının fikri soruldu. Tüm geri dönüşler olumlu olunca Mor Çatı Kolektifi hazırlık sürecine dair bir program oluşturdu. Tartışmaya açılan bu program şekillendikten sonra kurultay çağrısı yapıldı. Tabii bu süreçte bu kapsamlı örgütlenme için kaynak arayışına girildi ve sağlandı. Bir de kurultayın temel ilkeleri oluşturuldu. Ki bu ilkeler sonra kurultayda tekrar onaylandı.
Bu ilkeler şunlardı:
- Kurultayların 25 Kasım Dünya Kadına Yönelik Şiddete Son Günü etkinliklerinden biri olarak düzenlenmesi
- Kurultayların mümkün olduğunca değişik illerde toplanmasına özen gösterilmesi, kurultaylar sırasında ya da sonrasında hep birlikte yapılacak bu seçimde sığınak açan- açmaya en yakın olan, kadın danışma merkezi açan- açmaya en yakın olan ya da kadına yönelik şiddete karşı çalışmalarda o yıl için kritik bir önem taşıyan ilin seçilmesine özen gösterilmesi
- Kurultayların bağımsız kadın gruplarının ortak çalışmalarıyla oluşturulması ve ortak etkinliği olması, merkezi ve yerel yönetimlerin konuyla ilgili birimlerinin de davet edilmesi
- Kurultay düzenleyicilerinin ve asli katılımcıların sığınağı olan, sığınak açma çalışmalarına başlayan, kadın danışma merkezi açma çalışması olan, özel olarak kadına yönelik şiddete karşı mücadele eden kadın grupları ve kuruluşlarından olması
- Her kurultaya bağımsız kadın hareketinden bir ya da birkaç kadın grubunun da davet edilmesi
- Her yıl değişik grupların katılımcı olarak çalışmasına özen gösterilmesi
- Konuyla ilgili bağımsız gruplarından birer temsilcinin de katılımcı olması
- Kurultayın bir bölümünün kamuoyuna, diğer kesimlerden davetlilere ve medyaya açık, diğer bölümlerinin sadece katılımcılara açık olması
- Kurultayın hazırlık sürecinin, kurultay toplantılarının demokratik yöntemlerle ve tüm katılımcıların eşit hak ve sorumluluklarının olduğu bir süreç olarak işlemesi
- Kurultay sonucunda somut hedefler ortaya koyan bir sonuç bildirgesi hazırlanması
- İki kurultay arası dönem için ortak bir iletişim ağı oluşturulması
Kadın Sığınakları ve Da(ya)nışma Merkezleri 1. Kurultayı 21-22 Kasım 1998 tarihlerinde İTÜ Maçka Konferans Salonu’nda, çeşitli illerden ve KKTC’den gelen yüzü aşkın kadının katılımıyla gerçekleştirildi. Kurultayın açık bölümüne davet edilen ama katılamayan Devlet Bakanı Işılay Saygın, ANAP Milletvekili Lale Aytaman ve CHP Grup Başkanvekili Oya Araslı kurultaya başarı dileklerini içeren mesajlar yolladılar.
Kurultaya, kadın sığınakları ve kadın danışma merkezleri açmış ya da açmak üzere olan kadın gruplarının ve belediyelerin temsilcileri, SHÇEK’e bağlı olarak çalışan kadın konukevleri ile Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü’nün ve bağımsız kadın gruplarının temsilcileri katıldı. Kurultayın sonuç bildirgesinde, kadınlara yönelik erkek şiddetinin ortadan kaldırılması konusunda atılması gereken adımlara, yapılması gereken maddi ve hukuki düzenlemelere geniş yer verildi. Her semtte bir kadın sığınağı ve kadın danışma merkezi talebinin dile getirildiği sonuç bildirgesinde, o zamanlar henüz yürürlükte olan 4320 sayılı yasanın tanıtılması ve uygulanması için yapılması gerekli düzenlemeler de sıralandı.
Kadın Sığınakları ve Da(ya)nışma Merkezleri 1. Kurultayı ile ilgili tüm belgeler, 2. Kurultay belgeleri ile birlikte bir kitap halinde yayınlandı.
Kadın Sığınakları ve Da(ya)nışma Merkezleri her yıl farklı bir ilde giderek artan sayıda kadın grubunun katılımıyla toplanmaya devam ediyor. Her yıl bir ana kurultay ile hem kurultay bileşenlerinin ihtiyaçlarına yanıt vermek ve kurultay örgütlenmesini güçlendirmek hem de ana kurultaya hazırlık amacıyla bir ara kurultay düzenleniyor. Kurultay başlangıçta belirlediği ilkeleri sonraki yıllarda ihtiyaca ve taleplere bağlı olarak geliştirdi. Kurultay ilkeleri sıralanırken “Kadınların kendi aralarındaki sınıf, etnisite, inanç, cinsel yönelim gibi farklılıklarının üzerini örtmeye çalışmayan ve bunların konuşulabilmesine zemin yaratacak bir yaklaşım benimsemek, ayrımcılığın doğrudan ve dolaylı biçimlerinden, milliyetçi ve militarist söylem ve eylemlerden uzak durmak” vurguları da yapıldı.
Kurultayla ilgili tüm bilgiler “Sığınaksız Bir Dünya” sitesinde toplanıyor.