Kadınlar Dünyası dergisinin Nisan 1913’te yayın hayatına başlamasından kısa bir süre sonra, derginin yazı kurulunu oluşturan kadınlar tarafından 28 Mayıs 1913’te Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti (Osmanlı Kadın Haklarını Savunma Derneği) kuruldu. Derginin 55. sayısında derneğin programı yayınlandı. Kadın-erkek eşitsizliğine karşı mücadele eden derneğin talepleri arasında ilköğretimin zorunlu olması, kız liselerinin tüm yurda yayılması, kızlara yükseköğrenim hakkı verilmesi, çokeşliliğin yasaklanması, kadınlara boşanma hakkı yer alıyordu.

Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti din ve milliyet ayrımcılığına gitmeden, her kadının hakkını savunan ve arayan, eşit haklar için mücadele eden bir cemiyetti. Cemiyet, Türkçe bilmeyen kadınlara da açık­tı. Yönetim kurulunun her hafta toplanması gerektiği ilkeleri arasındaydı. Meşrutiyet döneminde savunduğu fikirler ve talepleri dolayısıyla “aşırı/radikal” olarak nitelendirilen dernek, diğer kadın derneklerinin aksine toplumun ileri gelenlerinden hiçbir maddi-manevi yardım veya destek almadan, tamamen üyelik aidatları ve gönüllü bağışlarla çalışmalarını yürüttü.

Kadınla­rın çalışma hayatına girebilmeleri, eğitim alabilmeleri için uğraştı. Cemiyet 1913’te Müslüman Osmanlı kadınlarının ilk kez bir kamu kuruluşuna, İstanbul Telefon İdaresi’ne girmesini sağlayarak önemli bir kazanım elde etti. Aynı yıl, imparatorluğun tek kadın öğretmen okulu olan ve dokuzu taşradan gelecek öğrencilere ait olmak üzere toplam 28 kişilik kontenjanı bulunan Darülmuallimat’a 300’ün üzerinde kız öğrenci başvurdu.

Bu arada Kadınlar Dünyası dergisinde kadınlara üniversitede okuma hakkının verilmesi için yazılar yazılıyordu. Kadınların yürüttüğü kararlı mücadele sonucunda, önce bu hak sınırlı bir şekilde tanınarak 1914’te, ilk “kadın üniversitesi” olan İnas Darülfünunu açıldı. 1921 yılında ise yükseköğretim karma hale getirildi. Yakından takip edilen Avrupa ve ABD’deki feminist hareket ve kadınların oy hakkı mücadelelerinin etkisiyle 1921’de programa kadınların seçme ve seçilme hakkı eklendi. Kadınlar Dünyası ve Cemiyet mütareke yıllarının İstanbul’unun zorlu koşulları ve maddi sorunlar karşısında dayanamayıp 1921 yılında kapandı.

1 Yorum

  1. Merhabalar kuranların ismi niye yok.? Kadın tarihinde en önemli şey öznel olarak bu kadınlara yer vermek yani ismi ve ismi ile. ‘kadının adı yok’

Bir cevap yazın

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.