Maisha Z. Johnson

Toplumsal cinsiyet eşitliği erkeklere ne ifade ediyor?

Adil olmak çok değerli bir hedef, eşitlik için eşitlik, özgürlük için adalet kadar önemli görünmüyor. Probleme isim koyarken basitçe “bu yanlış, hadi düzletelim” demiyoruz. Onun yerine sizi toplumsal cinsiyet eşitliğinin hayatınızdaki etkilerini düşünmeye davet ediyor, kendiniz ve toplumunuz için bir değişim yaratmaya teşvik etmek istiyoruz.

Kültürel beklentilerimiz, yasal sistemimiz, sosyal programlarımız erkekleri hep hiyerarşik olarak tepede tutmaya ayarlı. Sonuç olarak da diğer cinsiyetlere karşı erkekler, hedefe ulaşma, başarma ve yararlanma konusunda sürekli daha fazlasına sahipler. İşte buna eril ayrıcalık diyoruz. Fakat eril ayrıcalık hakkında birşey daha var: Sen de dahil herkesin canını yakıyor. Çünkü eril ayrıcalığa ulaşman için senin de  zararlı erkeklik normlarını onaylamanı gerektiriyor.

Bu normu tanıyorsun – “gerçek erkekler”in duygularını belli etmedikleri, spora ve fiziksel güce çok değer verdikleri, yardıma ihtiyacı olduğunda istemedikleri fikri. Herhalde hiçbir erkeğin bu daracık erkeklik kutusuna tam olarak sığmadığını, toplumumuzun bu ölçülere uymayan kişilere karşı acımasız olduğunu da biliyorsundur.

İşte, toplumun acı veren tuzağı bu baskıcı kutulardan herkesin özgürleşmesi için geleneksel erkekliğin hangi ayrıcalıklarla ödüllendirildiği ile yüzleşmemiz gerek. Eril ayrıcalıklardan yararlanman senin kötü biri olduğunu göstermez ya da ayrıcalıkların olduğunu fark etmen senin iyi şeyleri hak etmediğin anlamına gelmez.

Bu genellikle görünmeyen yan faydalara herkesin ulaşamadığını bir kez anladığında, ayrıcalıklara yaklaşımın, insanlığımıza temel bir saygının gereği olarak, tüm cinsiyetlerden herkesin eşit erişim hakkını tanımak anlamına geldiğini görebilirsin. Yazının sonunda bu konuda daha çok şey bulacaksın, şimdilik bu yazıyı okuyarak ve hayatındaki yetişkin erkeklerle ve erkek çocuklarla paylaşarak değişim için bir adım attığını görmekten mutluluk duyduğumu söyleyeyim. Fazla uzatmadan, hepimizin hak ettiği değişimi gerçekleştirmek için ABD’deki eril ayrıcalıkları görelim.

Sosyal normlar

  1. Yargılanmaksızın herhangi bir karşılıklı konuşma üzerinde egemenlik kurabilirsin. Az konuşsalar da kadınlar çenesi düşük olarak algılanır. Bir çalışma, kadınların herhangi bir karşılıklı konuşmada erkeklerle eşit sürede söze erişebilmesi için grubun yüzde 60-80’ini oluşturması gerektiğini gösteriyor.
  2. Senin sözünün kesilme olasılığı daha azdr. Kadınların ve erkeklerin yaptığı çalışmalar gösteriyor ki kadınların sözü erkeklerden daha çok kesiliyor.
  3. Otomatik olarak ne söylediği hakkında fikri olmayan biri olarak kabul edilmezsin ve mansplaining’e maruz kalmazsın.
  4. Ortak sözcük dağarcığımız eril olanı normal kabul eder ve kelimelerin sözlük anlamları erkekler tarafından yapılır.
  5. Senin nasıl konuştuğun daha az inceleme konusu olur. Örneğin “sesleri kaynatmayı” eleştirenler, daha çok kadınların konuşmasına referans verir, erkeklerin sesleri kaynatmasını görmezden gelirler.
  6. Senin, “kadınsı” kabul edilen ve ait olduğun cinsiyetin ikincilliğini gösteren davranışları göstermen, daha az küfretmen, daha çok özür dilemen beklenmez.
  7. Eğer karşı cinsten biri yoluna çıkarsa kenara geçmen beklenmez.
  8. Sosyal normlar senin fiziksel olarak daha çok yer kaplamana izin verir.
  9. Cinsiyetin ne kadar temsil edildiği algısını kendi cinsiyetinden yana çevirirsin. Eğer bir grubun yüzde 17’si kadınlardan oluşuyorsa erkekler oranın yarı yarıya olduğunu, eğer kadınların oranı yüzde 33 ise erkekler kadınların çoğunlukta olduğunu düşünüyor.
  10. Tanımadığın kişilerin senden gülümsemeni bekleme olasılığı azdır. Kadınlar için bu o denli yaygın bir beklentidir ki “Kadınlara gülümsemelerini söylemeyi bırakın” gibi çok ilgi çeken bir sanat projesi ortaya çıktı.
  11. Seyahat ederken toplumsal cinsiyetinin gereklerini yerine getirmemen, örneğin “sırt çantalı gezgin sakalı” bırakman yüzünden kimse seni kadınların bacaklarını traş etmesi gibi yargılamaz.
  12. Senin cinsiyetine göre tasarlanmış, kullanabileceğin ceplerle dolu giysiler satın alabilirsin – kadın giysileri ise ceplerin olmadığı çoğunlukla kabartıların ortadan kalktığı sadece dekoratif ceplerin olduğu giysiler.
  13. Satıcının seni kazıklamadığı fiyatlara araba alabilirsin. Şansın yaver giderse arabayı bir kadına satılan fiyattan daha uygun bir fiyata satın alabilirsin.
  14. Eğer ana akım kültürden dışlanmışsan, dışarlıklı ya da zeki çocukların oluşturduğu karşı alt kültürlere cinsiyetinden dolayı dışlanmadan dahil olabilirsin.
  15. Bekar baba olarak sıradan ebeveynlik görevlerini yerine getirdiğinde takdir toplarken, kadınlar senin yaptıklarının aynısını yaptıkları halde bekar anne olarak eleştirilir.
  16. Çocuk sahibi olmadığında toplumda cinsiyetinin “doğal içgüdüleri”ne göre hareket etmediğini duymazsın.
  17. Tercihlerinin peşinden açık bir şekilde koşarken sana “dikkat çekmeye çalıştığın” söylenmez.
  18. Sana kadınları etkilemek için yaptığın söylenmeden “erkeksi” hobilerle örneğin sporla uğraşmanın keyfini sürebilirsin.

Cinsiyetlendirilmiş taciz ve şiddet

  1. Utanmadan ve “kaltak” damgası yemeden ne kadar çok seks yaptığını söyleyerek tebrik edilebilirsin.
  2. Cinsel hayatınla ilgisiz şeyler için bile, nasıl giyindiğine veya geleneksel çekiciliğine bağlı olarak “kaltak” diye yargılanmazsın.
  3. Cinsel ilişkiye girmemek konusunda kendi tercihini yaptığında “aşırı namuslu” damgası yemezsin.
  4. Sana cinselliğinin başkaları için var olduğu öğretilmedi ve mastürbasyon yaptığın için damgalanmadın.
  5. Medya, popüler cinsellik önerileri ve cinselliğin normatif tanımı, özellikle de cinsiyet değiştirmemiş bir erkeksen, hep senin hazzını dikkate alır.
  6. Okuldaki danışmanlar, dinsel değerler ve diğer yaygın cinsel normlar senin cinsiyetini bekaretini kaybetme olasılığın nedeniyle kirli, katıksız olmayan ve arzu edilmeyen olarak görmez.
  7. Pornografiçoğunlukla senin cinsiyetine yönelik olarak üretilir (üstelik kadınlar ve diğer cinsiyetler hakkında oldukça yaralayıcı düşünceler içerir).
  8. Cinsellikten, başkaları seninle sadece seks yapmak ister diye düşünmeden keyif alabilirsin.
  9. Dış görünüşünde, örneğin saç kesimi veya renginde bunu erkekler için yaptığın düşünülmeksizin değişiklik yapabilirsin.
  10. Evlenmek istemezsen başkaları bu işte bir bit yeniği olduğunu düşünmez veya doğruyu söylemediğinde ısrar etmez ve “zaman geçiyor” diye seni uyarmaz.
  11. Evlendiğinde soyadını değiştirmen beklenmez veya değiştirmek istemediğinde sorgulanmazsın.
  12. Viagra gibi ürünler senin gibi hiç cinsiyet değiştirmemiş erkeklerin -cismen- yaşlandıklarında da cinsel olarak aktif olmaları için üretildi ve toplumsal normlar bunu destekler. Çok az ürün kadınların yaşlandıklarında bir cinsel hayatı olmasını destekler.
  13. Cinselliğini sohbetlerinde, sanatta, müzikte başkaları seni dikkat çekmek için bedenini kullanmakla suçlamadan rahatça ifade edebilirsin.
  14. Kink, BDSM (Bondage, Discipline, Sadism, Masochism) gibi alternatif cinsel pratiklere “kaltak” addedilmeden katılabilirsin, kimse seni kendi cinsel seçimlerin üzerinde kontrolün olmadığı ile suçlamaz.
  15. Tek eşli olmadığında kimse seni cinsiyetinin “doğasına” aykırı davrandığın için yargılamaz.
  16. Karşı cinsten biriyle birlikteysen senden bu ilişkide daha fazla duygusal emek beklenmez.
  17. Karşı cinsten biriyle evlenmen senin için daha fazla ev işi demek değildir – çalışmalar gösteriyor ki kocalar eşlerine haftalık ortalama yedi saat daha fazla iş yüklüyor.

Toplumsal cinsiyete dayalı taciz ve şiddet

  1. Senin sokakta tacize uğrama olasılığın düşük. Kadınların çoğunluğu sokakta cinsel tacizle karşılaşır. Taciz edilen erkeklerin çoğu ise kuirdir veya kesin bir cinsiyeti yoktur.
  2. Başkalarıyla cinsel bir davet mi yapıyorum diye kaygılanmadan gülümseyerek, selam vererek ilişki kurabilirsin. Bunu yapmadığında samimiyete davet edilmezsin.
  3. Herhangi bir ilişki teklifini geri çevirdiğinde sözel tacize uğrayacağını, fiziksel şiddete maruz kalacağını hatta öldürüleceğini düşünmezsin.
  4. Bir barda rahatsız edilmeden yalnız başına içebilirsin. Kitapçılar, kafeler, festivaller gibi birçok kamusal alanda tek başına bir kadının genellikle laf atmaya ve tacize müsait olduğu varsayılır.
  5. Cinsiyetin nedeniyle şiddetin hedefi olacağın kaygısını duymaksızın tek başına seyahat edebilirsin.
  6. İlişkide bulunduğun partnerinin şiddetine maruz kalma olasılığın çok düşüktür.
  7. Biri tarafından gizlice izlenme olasılığın çok düşüktür.
  8. İntikam pornosu kurbanı olma olasılığın çok düşüktür.
  9. Eğer hiç hapishaneye düşmediysen tecavüze uğrama olasılığın çok düşüktür.
  10. Birlikte olduğun kişinin şiddeti yüzünden evsiz kalma olasılığın çok düşüktür. ABD’deki evsiz kadınların yarısı çocuklarıyla birlikte yakın partner şiddetinden kaçmıştır.
  11. Birlikte olduğun partnerinin şiddeti yüzünden yaralanma olasılığın çok düşüktür. Kadınların fiziksel yaralanmalarının temel nedeni partner şiddetidir ve oranı araba kazalarında, gasplarda ve tecavüzde yaralanmadan çok dafa fazladır.
  12. Senin birlikte olduğun partnerin tarafından öldürülme olasılığın da çok düşüktür. Araştırmalar kocaları veya erkek arkadaşları tarafından öldürülen kadınların oranının yüzde 40-70 arası olduğunu tahmin ediyor.
  13. Cinsel saldırıya uğraman dururmunda “yaşam biçimin” nedeniyle eleştirilmeksizin, partilerin tadını çıkarabilirsin.
  14. Giysin yüzünden cinsel tacize uğramaktan dolayı suçlanma olasılığın çok azdır.
  15. Bir partide taciz edilmeden veya içkine ilaç katılması kaygısı duymadan içkini yudumlamanın keyfini sürebilirsin.
  16. Yaygın tecavüzü önleme pratikleri seni cinsel şiddetten sorumlu tutmaz, çoğunlukla kadınlar mağdur olmaktan kendilerini koruyamadıkları için sorumlu tutulurlar ve mağdur olarak suçlanırlar.
  17. Cinsel yaşam tercihlerin senin cinsiyetine karşı şiddeti meşru kılmak için kullanılmaz. Tıpkı şiddet kullanan erkeklerin kendilerini kontrol edemedikleri gerekçesiyle kadınlara zarar vermesini meşru göstermeleri gibi.
  18. Kalabalık yerlerde örneğin toplu taşıma araçlarında sarkıntılığa uğramadan durabilirsin.
  19. Hayatın boyuncagüvenlik riski taşımadığın gibi, bunu ifade ettiğinde şüpheyle karşılanmazsın.

Sağlık ve beden

  1. Kendini “saldığın” eleştirisine maruz kalmadan saçlarına ak düşerek, kilo alarak, kozmetik kullanmayıp cildin kırışarak doğallıkla yaşlanabilirsin.
  2. Senin cinsiyetinin “yaşlandıkça tatlandığı” oysa kadınların yaşlandıkça daha az arzulanır olduğu düşünülür.
  3. Sen zayıf olmanın baskısını daha az hissedersin, kadınların şişman olmaları durumunda karşılaştıkları sosyal ve ekonomik sonuçlarla karşılaşmazsın.
  4. Senin en lezzetli yemekleri bile “hanım hanımcık” olasın diye az yemen beklenmez.
  5. Doktorların senin sağlık sorunlarını ciddiye alma olasılıkları daha yüksektir.
  6. Tıp araştırmaları çoğunlukla diğer cinsiyetleri ve kadınları ihmal ederken, senin başına gelme olasılığı yüksek olan kalp krizi belirtileri üzerine yapılmış araştırmalardan sen yararlanırsın.
  7. Senin psikolojik nedenlere bağlı fiziksel belirtiler gösterme olasılığın düşüktür. Örneğin kadınlar ve erkekler birbirinin aynı belirtileri gösterip stresten söz ettiklerinde, doktorların bir kadının kalp rahatsızlığı belirtilerini gözden kaçırma olasılığı daha yüksektir.
  8. Senin cinsiyetini daha fazla etkileyen hastalık belirtileri için, bunların gerçekten hastalık olup olmadığı konusunda şüphe ile karşılaşmazsın. Tıpkı kadınlarda görülen fibromiyalji veya kronik yorgunluk gibi.
  9. Eğer cinsiyet değiştirmemiş bir erkeksen adet sancısı rahim ağzı sorunları gibi cinsiyetinle özdeşleşmiş ve “kalp krizi kadar kötü olduğu halde” ihmal edilmiş sorunların olmaz.
  10. Senin cinsiyetinin “histerik” ya da “aşırı duyarlı” bulunduğu için göz ardı edilen ruh sağlığı sorunları çok daha az.
  11. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) gibi sağlık sorunların olduğunda cinsiyetinin “tipik” davranışı olarak görülüp ihmal edilmeyeceği için doğru teşhis ve tedavi alabilirsin.
  12. Aslında cildinin bir parçası olan meme uçlarını kamusal alanda gösterdiğin için taciz edilme olasılığın çok az. Fakat kadınlar kamusal alanda bebeklerini emzirirken bile tacize maruz kalabiliyorlar.
  13. Beden tüylerini doğal haliyle bıraktığın için kimse seni yargılamaz.
  14. Utanmadan ve yargılanmadan terleyebilirsin – medya fiziksel bir aktivite nedeniyle senin cinsiyetinden olanların nasıl terlediğini durmadan gösteriyor.

Medya

  1. Medyada temsil edilen cinsiyetiniz, “güçlü kadın karakter”e sahip olmak için eşsiz bir fırsat olarak gören yazarlar olmasa da “güçlü”dür. Tabii bu karakterler gerçekte Bijhan Valibeigi’in belirttiği gibi “ne güçlüdür ne de karakterdir”.
  2. Senin cinsiyetin etkili medya kuruluşlarında örneğin yüzde 77’si erkek olan Oscar Ödülü jürilerinde baskın durumda. Kadınlar medyada karar alma düzeylerinde çok azlar ve En İyi Yönetmen olarak başarılarının kutlanması olasılığı düşük.
  3. Senin cinsiyetinin gündelik hayatını gösteren birçok kurgu yapılır yayınlanır, onlara “erkek yayını” denmez ve “kadın yayını” ve “genç kız edebiyatı” diye sözde “gerçek” edebiyattan daha az ciddiye alınmaz.
  4. Senin cinsiyetinden olan yazarların kitaplarının yayın için değerlendirilmesi, yayınevlerinin dikkatini çekmesi ve okunması olasılığı yüksektir.
  5. Senin cinsiyetinden film ve TV karakterleri konuştuğunda diyalog derin, sıkı olur. İki kadının birbiriyle bir erkek dışında başka bir konuyu konuşmasını ölçen Bechdel Testini birçok popüler film geçemez.
  6. Senin cinsiyetinden olan karakterler görünüşlerine göre değil niteliklerine göre yaratılır. Yakınlarda tanımlanan Jane Testi göstermektedir ki senaryolarda yer alan kadın karakterler görünüşlerine göre tanımlanırlar ve başkaca bir özellikleri yoktur.
  7. Senin cinsiyetinden olan karakterler ne yaptıklarını bilirler – filmlerde kadınların erkeklere “Şimdi ne yapıyoruz” diye sorduğunu gördün mü? Al sana bir video, bak bakalım.
  8. Senin cinsiyetinden olan karakterlerin herhangi bir posterde veya reklamda kadın süper kahramanlar gibi seks sembolü olarak temsil edilme olasılığı düşüktür.
  9. Medya, senin cinsiyetinden olan başarılı kişilere, atletleraktörler ve diğer kamusal yüzlere yaptıkları nedeniyle saygı gösterir, sadece dış görünüşü ve giysileri için değil.
  10. Senin cinsiyetinden olan atletlerin gösterildiği spor programlarının keyfini çıkarabilirsin, çünkü erkek sporları kadın sporlarından daha çok yayınlanır.
  11. Markalaşma ve reklamcılık çocukluktan başlayarak senin cinsiyetinin yeterince zeki olmadığı veya sadece bir kocaya ihitiyacın olduğu mesajını vererek senin potansiyeline sınır koymaz.
  12. Bir reklamın seni kadınlarda çok yaygın olduğu üzere nesneleştirme ve erkeklerin hazzı için araç haline getirme olasılığı düşüktür.
  13. Romantik filmlerin, senin cinsiyetinden bir karakteri, senin de peşini bırakmayan taciz ve saldırı etrafında zararlı normlar oluşturan, tutkunun bir göstergesi gibi, takip edilen biri olarak temsil etme olasılığı daha düşüktür.
  14. Senin cinsiyetinden komedyenler cinsiyetinizle ilgili “hiç de komik olmayan” basmakalıp yargılarla karşılaşmazlar.
  15. Sen taciz edilmeden internet kullanabilirsin.
  16. Sen taciz edilmeden, tehdit edilmeden ve küçük düşürülmeden çevrimiçi oyunlar oynayabilirsin.
  17. Çevrimiçi oyunlarda, kendi cinsiyetinden aşırı cinselleştirilmemiş karakterleri canlandırabilirsin.
  18. Senin cinsiyetin filmlerde daha çok temsil edilir. En iyi 100 filmin yüzde 12’sinde kadınlar başrolde, yüzde 29’unda önemli rollerde, yüzde 30’unda ise söz söyleyen biri rolünde.
  19. Senin cinsiyetin medyada doğal olarak yaşlanabilir; hatta “yaşla birlikte daha bilgeleşebilir”ken, medya endüstrisinde modellik, oyunculuk ve TV gazeteciliği yapan kadınların yaşları arttıkça kariyerlerini bırakma olasılığı daha fazladır.
  20. Senin cinsiyetin, erkeklere güvenen ve projelerine daha fazla fon, kaynak ve tanınırlık sağlayanlar sayesinde belgesel endüstrisinde daha fazla temsil edilir.

Politika ve hukuk

  1. Senin cinsiyetinden biri kamu görevine seçilmezse, bu kesinlikle cinsiyetinden dolayı değildir.
  2. Senin cinsiyetinden bir aday, liderliğe uygun olmadığı basmakalıp yargısına yer veren medya incelemeleriyle muhatap omak zorunda değildir.
  3. Senin cinsiyetinden politikada aday olan biri yeteneklerinden daha çok görünüşü bakımından didiklenmez.
  4. Senin cinsiyetinden politikada aday olan biri, aile yaşamı ile politikadaki rolünü dengelemeyeceği düşüncesiyle topa tutulmaz.
  5. Senin cinsiyetinden politikacıların menstruasyon gibi bedensel işlevlerinden dolayı olumsuz etkilendikleri söylenmez.
  6. Medyada senin cinsiyetinden bir politikacı çoğunlukla lider olarak temsil edilir, kamuoyuna dünyayı idare etmek için doğduğu izlenimini verir.
  7. Senin cinsiyetinden olan siyasi liderler güven ve “aklından geçeni söylemekten korkmamak” gibi niteliklerin karşıtı olan “kadınsı” davranmak gibi nedenlerle yargılanmazlar.
  8. Senin hayatında senin bedenini kontrol eden politikalar geliştiren karşı cinsiyetten politikacılar yok.
  9. Senin cinsiyetinden hayatımızı belirleyen birçok yasa koyucu var. Örneğin Amerikan Kongresi’nin kadın üyeleri yüzde 20 bile değil.
  10. Yasaların nası uygulanacağını belirleyen senin cinsiyetinden çok yargıç var. Örneğin Amerikan Yüksek Mahkemesi’nin üyelerinin 108’i erkek, sadece 4’ü kadın.
  11. Sana “feminazi” ya da “sabit fikirli” damgası yapıştırılmadan siyasi görüşlerini rahatça dile getirebilirsin.
  12. Çevrendekiler, siyasi görüşlerini dile getirdiğinde bunu erkekleri etkilemek için yaptığını, dile getirmediğinde cinsiyetin yüzünden politika hakkında konuşmak için yetkin olmadığını söylemez.

İş hayatı ve ekonomi

  1. İnsanlar meydan okuduğunu veya alışılmadık bir başarı elde ettiğini düşünmeksizin hem aile hem kariyer sahibi olabilirsin.
  2. Çocuk değil kariyer yapmayı seçtiğinde “cinsiyetinin doğasına karşı” geldiğin için aşağılanmazsın.
  3. Çocuk sahibi olmayı seçersen, bir aile sahibi olmanın işini yapma yeteneğine nasıl zarar verebileceği konusunda sorgulanmazsın.
  4. Kadınların çalışırken çocuk sahibi olduklarında başına gelen “annelik cezası” senin başına gelmez ve ebeveyn olarak daha çok profesyonel olanak bulursun.
  5. Çocuğunun annesi olan kadınla birlikte yaşamıyorsan çocukların bakımı için bütçe ayırman düşük olasılıktır.
  6. Sana çalışman karşılığında daha fazla ödenir. Ortalama olarak beyaz erkeğin kazandığı 1 dolara karşılık beyaz kadın 78 cent kazanır. Ücretler düştükçe erkeğin kazandığı 1 dolara karşılık siyah kadın 64 cent, Latin Amerikalı kadın 54 cent, Kızılderili veya Alaskalı kadın 59 cent kazanır.
  7. İşyerinde sana çok kaynak ayrılır –daha fazla finans kaynağı, daha fazla başlangıç finansal desteği, daha fazla laboratuar ve ofis alanı.
  8. Farzedilir ki hane halkı reisi sensin – böylece işyerinde yükselmen söz konusu olduğunda “kocana bi danışman” gerektiğini varsayan klişelerden kaçabilirsin.
  9. Özgeçmişinde bir “erkek” adı varsa, özgeçmişinde “kadın” adı olan bir adaya göre prestijli bir iş için görüşmeye çağrılma olasılığın yüksektir.
  10. Devletin ücretleri ve belirli hakları güvence altına alacak şekilde düzenlediği “kayıtlı istihdam” ile çalışma olasılığın yüksek. “Kadın işi” sayılan ve daha az istikrarlı ev hizmetlerinde olduğu gibi “pembe yakalı işlerde” daha az iş güvenliği ve ücretle çalışmazsın.
  11. Yoksulluk içinde yaşama riskin daha düşüktür. Her 7 kadından 1’i ve her 10 bekar anneden 4’ü yoksul. Amerikan yerlilerinde, siyahlar ve Latin Amerikalı kadınlarda bu oran neredeyse beyaz kadınların iki katı.
  12. Eğer bekar baba isen, bu senin hane halkını yoksulluk için en yüksek risk grubuna sokmaz – bekar annelerin hane halkları risk grubundadır.
  13. Çok saldırgan bulunmadan ücret artışı, terfi ve daha fazlası için pazarlık yapabilirsin.
  14. Yüksek ücretli işlerde çalışırken basmakalıp yargılar nedeniyle doktorken hemşire, avukatken sekreter olarak değerlendirilmezsin.
  15. İşyerinde görünüşüne daha az zaman harcarsın. Kimse sana yeterince profesyonel omadığını veya kendini derleyip toparlayamadığını söylemez.
  16. “Profesyonel” görünümünü korumak için ürünlere daha az harcama yapabilirsin. Kadınların daha az kazandıklarında bile giyim, aksesuarlar ve güzellik ürünlerine daha fazla harcama yapması bekleniyor.
  17. İşyerinde “kaltak” veya “patron” olarak etiketlenmeksizin iddialı olabilirsin.
  18. Lider olarak algılanma olasılığın daha yüksek.
  19. Başarıya giden birçok yolun anahtarı olan “delikanlı, iyi çocuk” ağlarından yararlanabilirsin.
  20. Eğer hiç terfi etmediysen, cinsiyetin yüzünden değildir.
  21. İş arkadaşlarından ve patronlardan gelen ve genellikle işyerinin bir parçası olarak normalleşen cinsel tacizi ve kadın düşmanlığını idare etmediğin için cezalandırılmazsın. Bir araştırmaya göre her 3 kadından 1’i işyerinde tacize uğruyor.
  22. Toplumsal cinsiyet normlarına bağlı olarak ekonomik şiddete maruz kalman zor. Şiddet kullanan erkeklerle birlikte olan kadınların gördüğü ekonomik şiddet, toplumun ekmek kazanan erkek düşüncesi nedeniyle görünmez ve düzelmesi daha zordur.
  23. Paranı dikkatsizce harcaman cinsiyetinle ilişkilendirilmez.
  24. Bilim ve teknoloji gibi yüksek ücretli alanlarda yöneticileri işe alanlar, seni bir kadın adaya göre daha elverişli görmeye yönlendiren “erkeksi basmakalıp tipleri” ararlar. Toplumsal cinsiyete dayalı önyargılar, aynı nitelikleri erkekler için daha olumlu değerlendirir.
  25. İşyerinde “hormonlar”, “adet öncesi sendromu” veya “aşırı duyarlılıkla” suçlanmadan rahatça üzülebilirsin.
  26. Cinsiyete dayalı normalleştirilmiş cinsel tacizin olduğu yerlerde, restoran ve bar gibi hizmet sektöründeki işlerde endişelenmeden çalışabilirsin.
  27. Çalıştığın ofiste bir parti dekorasyonu yapmak gibi kadınsı işleri senin yapman beklenmez.
  28. Çalıştığın yerde sana karşı rencide edici bir dil kullanılması olasılığı azdır, tam tersine saygılı bir dille hitap edilmesi olasılığı yüksektir –Kadınlara “kızlar” diye hitap edilmesi veya takma isimler verilmesi, kadınların zekaca düşük olduğunu gösteren kalıpyargılar, “balım”, “tatlım” gibi hitapları hiç duymazsın.
  29. Senin alanında senin cinsiyetinden olan profesyonel rol modellerine baktığında görünüşleriyle değil başarılarıyla övüldüklerini görürsün.
  30. Kadınlara atfedilen bir partnere bağımlı olmak ile bunu seçmek ya da zorunda olmanın utancı gibi kalıpyargılar arasında sıkışıp kalmazsın.
  31. Senin evliliğin ya da fiziksel görünümünle değil, işteki başarılarınla hatırlanma olasılığın daha yüksek.
  32. Senin cinsiyetin yüksek ücretli işlerde daha çok temsil ediliyor. Örneğin Fortune 500 CEOS listesinde kadınların oranı yüzde %5’ten az.
  33. Teknik alanda yüksek ücretli işlerde senin becerilerin daha iyi tanınır. Örneğin araştırmacılar, (alanda çok küçük bir yüzdeyi oluşturan) kadın yazılım geliştiricilerin cinsiyetlerini açıklamadıkları durumda kodlamalarının erkeklerden daha fazla reyting aldığını buldular.
  34. Senin yaptığın işlere gazetelerde ve siyaset alanında daha çok referans verilir. Kadın uzmanlara çok az referans verilir; bazı siyaset bilimleri kadınların uzmanlıklarını dahil etmek ve kullanıcıları teşvik etmek için Kadınlar da Bir Şeyler Bilir’i yarattılar.
  35. Biri işe alınmadığında bu alanda senin cinsiyetinden “nitelikli biri” olmadığı gerekçesini gösterenlerle karşılaşmazsın.
  36. Kadınların doğal rolü sayılan ve hosteslerden beklenen “gülümseyerek hizmet etme” gibi olumlu duyguları onaylayan işlerde çalışma olasılığın düşüktür.
  37. Senden ofisteki huzur ortamını korumak gibi işine ek ücretsiz duygusal emek harcaman beklenmez. Kimse senin cinsiyetinin bu takdir ve teşekkür edilmeyen işlere çok uygun olduğunu düşünmez.
  38. Müşterinin ve meslektaşlarının, birinin size yönlendirilmesi gereken bir soruyu başka bir cinsiyete sorması daha az olasıdır. Bir ankete göre, Silikon Vadisi’ndeki üst düzey yönetici kadın çalışanların %88’i bunun böyle olduğunu bildiriyor.

Çocukluk ve eğitim

  1. İnsanlar sana daha eğitsel olan, bir dizi beceriyi geliştiren ve kariyer imkânı hayal etmene izin veren oyuncaklar verir. Oysa “kız oyuncakları” olarak düşünülen oyuncaklar çoğunlukla güzellik, ev işleri ve çocuk bakımı ile sınırlıdır.
  2. “Çok patronca” olduğunu duymadan iddialı olabilirsin.
  3. Yetişkinlerden, yalnızca görünüşün nedeniyle değil daha çok yeteneklerin nedeniyle övgü alırsın. Sana en önemli şeyin nasıl göründüğün olduğu öğretilmez.
  4. Okul kıyafet kuralları, kızlara söylendiği gibi ‘ne kadar kapatırsan o kadar iyi olur’ demez ve bedeninin doğal olarak utanç verici veya profesyonelce olmadığını öngörmez.
  5. Senin notların görünüşüne bağlı değildir –araştırmalar gösteriyor ki kız öğrencilere, gerçek değerin beyinleri değil görünüşleri olduğu vurgulanır şekilde, fiziksel görünümlerinden dolayı yüksek not verilebiliyor.
  6. Okulda daha çok “özsaygı geliştiren” ödüller alırsın, elini kaldırmasan da sana söz verilmesi gibi.
  7. Öğretmenlerinden öğrenmenizi geliştiren daha somut geri bildirimler almak gibi daha yüksek dikkat ve ilgi görürsün.
  8. Enerjik davranışın ve yaratıcı enerjin, “erkek çocuk erkek çocuktur” diye özendirilir. Kızlara ise az konuşmak ve içine kapanıklığı içeren “kadınsı” olmak öğretilir.
  9. Sana sadece cinsiyetin yüzünden matematikte ve fen bilimlerinde kötü olduğun söylenmez.
  10. İnsanların, senin bedensel özerkliğine saygı gösterme olasılığı daha yüksektir -cinselliğinin hayat boyu erkeklere ait olduğuna işaret etmek için “babanın av tüfeğine ihtiyacı olacak” gibi şeyler söylemezler.
  11. Senin için yapılan kıyafetler, cinsiyetinin kalıp yargılarını akıllı olmak için “çok tatlı” olacak şekilde pekiştirmez.
  12. Senin cinsiyetinin doğal olarak daha kırılgan ya da zayıf olduğunu gösteren “kız gibi atmak” türünden ifadelere inanarak büyümezsin.
  13. Medyada, tarih kitaplarında, bilim kitaplarında kendi cinsiyetinden olumlu rol modeli olacak kişileri görerek büyürsün.
  14. Akademik kaynaklar daha çok senin cinsiyetinden olanlara referans verir.
  15. Eğer üniversite öğrencisi isen akranların tarafından bilgin bakımından değerlendirilirsin.
  16. Üniversitedeysen ve beyazsan profesörlerin senin sorularına yanıt verme olasılığı daha yüksektir.
  17. Okulda, müfredatta yer alması için ek seçmeli derslere veya erkek çalışmaları bölümlerine ihtiyaç duymadan cinsiyetinin dünyaya katkısını öğrenebilirsin.

Din (veya yokluğu)

  1. Dindarsan, erkek liderlerle karşılaşma olasılığın yüksektir zira başlıca dinlerin lideri senin cinsiyetindendir.
  2. Dindarsan, senin için dinini seçme yetinin olmaması olasılığı azdır; örneğin, müslüman kadınların “korunması” gerektiğinin varsayılması gibi.
  3. Dindarsan, “rasyonel olmayan” ve cinsiyetine uygun görülen, bilimsel anlamsızlık atfedilen inancın olma olasılığı azdır.
  4. Dindarsan, kutsal kitaptaki metinlerin senin cinsiyetindekilere kötü muameleyi meşru gösteren -kadınları susturmak gibi- ve toplumsal cinsiyetini göz ardı eden pasajlara rastlama olasılığın çok düşüktür.
  5. Dindarsan cinsiyetini aşağılayıcı bulmayan bir ibadet yeri bulabilirsin. Örneğin, feminist Hıristiyan kiliseleri var, ancak birçok alanda ibadet için tek seçenek ataerkil gelenekleri izleyen kiliseler.
  6. Dindar değilsen ve bir topluluk arıyorsan erkek liderler yine ateist alanı domine eder. Bu liderler ateist çevrelerde de cinsiyetçiliğe devam eder.
  7. Senin cinsiyetine atfedilen “akılcı” olmama düşüncesi nedeniyle ateizmden de dışlanmazsın.
  8. Cinsel taciz riski olmadan herhangi bir ateist topluluğa girebilirsin.
  9. Tanrılar gibi kutsal ve dini figürler genellikle senin cinsiyetinde tasvir edilir.
  10. Tacize maruz kalmadan cinsiyetin etrafında dönen bir dini pratik yapabilirsin. Örneğin, Paganizm ve Wicca’nın kadın merkezli dini toplulukları bazen kadın düşmanlığı ile başetmek zorunda.

Eril ayrıcalık bir gerçek, fakat kesişimsellik bu ayrıcalığın farklı erkeklerde farklı anlamlara geldiğini söylüyor

Bu liste sana ayrıcalığın nasıl birşey olduğunu gösteriyor ancak yine de ayrıcalığın gerçekten ne anlama geldiğinin kapsamlı bir açıklaması değil. Şimdi örnekler üzerinden giderek, birkaç önemli şey hakkında açıklık getirelim.

Erkek ayrıcalıklarına örnekler, patriyarkanın nasıl göründüğünü gösterir ancak her erkeğin her zaman yaşadığını temsil etmez. Bunlar sadece erkeklerin yaşadığı şeyler değildir.

Bir erkeksen bu faydalara ulaşma olasılığın yüksek, çünkü bunlar patriyarkal sistem tarafından destekleniyor. Patriyarka bir boşluk içinde durmaz, farklı erkekleri farklı biçimde etkileyen diğer baskı mekanizmaları var. Geceleri yalnız yürüyen bir erkek genelde cinsiyete dayalı şiddete hedef olmama ayrıcalığına sahiptir. Fakat beyaz olmayan bir erkek ırkçı şiddet için hedef olabileceği konusunda endişelenmelidir. Zihinsel özürlü bir erkek polis şiddetine maruz kalabilir. Eşcinsel bir erkek homofobik şiddetin hedefi olabilir.

Bu örnekler, eril ayrıcalıkların varlığını geçersiz kılmaz; bu yararların erkek olmayanların cinsiyetlerinden dolayı reddedildiği anlamına gelir. Fakat kesişimsellik bağlamının (sistemik baskının farklı biçimlerinin nasıl kesiştiğinin) önemli olduğunu gösterir.

Cinsiyet ayrıcalığına ilişkin birçok söyleşi ve araştırma çalışmasının, erkek ve kadın olmak üzere sadece iki cinsiyet olduğunu varsayan kusurlu bir cissexist ikiliğe dayandığını da belirtmek gerekir. Başka bir deyişle, eril ayrıcalığı, kadınların deneyimlediği şeylerin aksine, erkeklerin deneyimlediği şey olarak düşünmeye eğilimliyiz.

Gerçek şu ki, doğumda insanların cinsiyetinin belirlendiği ve herkesin bir erkek veya bir kadın olarak kategorize edildiği konusundaki öğreti yanlış.

Örneğin, ikili olmayan, cinsiyetsiz ve interseks insanlar kadın erkek cinsiyet ikilisinin dışındadır ve trans kadınlar erkek ayrıcalığını deneyimlemeyen erkekler olarak muamele görür.

Bu gerçekler, maalesef yalnızca doğuştaki cinsiyetinde yaşayan erkek ve kadınlara gönderme eğiliminde olan toplumsal cinsiyet baskısı üzerine yapılan araştırmalardan örnekleri karmaşıklaştırmaktadır. Bu makalenin sonunda, bazı yazarların bizim ikili dili kullanırken silmeye meylettiğimiz kişilerin boşluklarını dolduran çalışmalarını paylaşacağım.

Bu derleme, toplumsal cinsiyete dayalı baskı konusunda nelerle uğraştığımızın gerçek büyüklüğünü göstermektedir. Bazı örnekler kendi başına küçük görünse de daha büyük sistemin, patriyarkanın, her gün nasıl yeniden üretildiğini gösteriyor.

Evet, eril ayrıcalık konusunda ne yapabilirsin?

İşte böyle bir dünyada yaşıyoruz, sıradan etkileşimlerden yerleşik toplumsal cinsiyet normlarına, ortaya çıkan eşitsizliklerin erkek olmayanlar için sosyal, hukusal ve sağlıkla ilgili ağır sonuçları var.

Evet, ne yapabilirsin? Aşağıdaki kaynakları farkındalık oluşturmak için kullan. Bu zararlı kültürel normlara nasıl katkıda bulunduğunu fark et. Eril ayrıcalık konusuna değinen aşağıdaki okumaları yaparak adım at.

Adrian BallouMichal “MJ” JonesSam Dylan Finch, ve Pidgeon Pagonis’e yıkıcı toplumsal cinsiyet ikiliğinden kaynaklanan dili dönüştürmedeki katkıları için teşekkür ederim.

Aşağıdaki listede diğer eril ayrıcalık listelerine ulaşabilirsiniz. Hadi bu yazarları da destekleyelim.

  • XY Feminist
  • Trans bir erkek tarafından deneyimlenmiş James St. James’ in  eril ayrıcalık listesi
  • ASU İnsani Bilimler ProjesiJulian Real’in “eril ayrıcalıkların kirli çamaşırlarını ortaya dökme” listesi.
  • Barry Deutsch’tan “Bir eril ayrıcalıklar listesi: Peggy McIntosh tarafından yapılan utanmaz bir taklit”
  • Maisha Z. Johnson Everyday Feminism’in dijital içerik analisti ve personeli. Web’te onun kesişimsellik ve popüler kültürle hemhal olmuş yazılarını bulabilirsin. Maisha’nın geçmişteki çalışmalarına ülkenin en eski şiddete başvurmayan LGBTQ kuruluşu Community United Against Violence (CUAV)’dan ve Californiya Kadın Mahkumlar Coalisyonu programından ulaşabilirsin. Inkblot Arts projesi ile Maisha taps sessiz bırakılanların sesi olmak için yaratıcı sanat ve dijital medya alanında çalışmaya devam ediyor. Maisha’nın Facebook sayfasını beğen ya da onu Twitter’dan izle: @mzjwords

Bu yazı 25 Şubat 2016 tarihinde everyday feminism sitesinde yayınlandı.

Çeviren: Hanife Aliefendioğlu

Bir cevap yazın

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.