Ben, kendim gibi görünüyorum. Hepsi bu. Eğer biri giydiğim kıyafetlere ya da makyaj yapıp yapmadığıma bakarak benim ne olduğumla ilgili bir karara varıyorsa, bu varsayım ona aittir ve bunun gerçekte kim ya da ne olduğumla hiçbir ilgisi yoktur.

Lydia Ortiz

Desmond Meagley

İnsanlar tekil “onlar”* ile ilgili çok kötü şeyler söylüyorlar.

Birine kendim için kullandığım zamirlerin onlar/onları/onlara/onların olduğunu söylediğimde neyle karşılaşacağımı bilmiyorum. İnsanlar bazen tamam deyip geçiyor ama bazen de gerçekten cevaplamak istemeyeceğim kadar soru soruyorlar. Çoğunlukla anlamaya çalıştıkları için iyi niyetle bu soruları soruyor olsalar da aynı şeyleri tekrar tekrar anlatmaktan yoruldum.

Bu yazıda, kendim dahil herkese zaman kazandırmak ve mevcut kafa karışıklığını gidermek için kullanmayı tercih ettiğim zamirlerimle ilgili aldığım en tuhaf soruları yanıtlamaya çalıştım.

“Oğlan/kız gibi görünüyorsun. Neden eril veya dişil ‘o’ zamiri yerine ‘onlar’ zamirini kullanıyorsun?”

Ben, kendim gibi görünüyorum. Hepsi bu. Eğer biri giydiğim kıyafetlere ya da makyaj yapıp yapmadığıma bakarak benim ne olduğumla ilgili bir karara varıyorsa, bu varsayım ona aittir ve bunun gerçekte kim ya da ne olduğumla hiçbir ilgisi yoktur.

“Sen sadece bir kişisin! Onlar zamirini nasıl kullanıyorsun?”

Bu, gerçekten çok basit. İngilizcede zaten bir kişinin toplumsal cinsiyeti bilinmediği durumlarda tekil “onlar” zamirini kullanıyoruz. Mesela yerde elli dolar bulduğunda şöyle söyleyebilirsin:

“Aaa! Birisi buraya parasını düşürmüş. Parayı bir köşeye koyuyorum, düşüren kişi (tekil onlar, they) kesin şimdi her yerde bunu arıyordur.”

Bu gibi durumlarda (eril/dişil) “o” (he/she) ve “onun” (his/her) zamirlerini kullanmak sıkıntılı ve uygunsuz olduğundan tekil olan “onlar” zamirini kullanırız. Biri onlar/onların zamirlerini kullandığında tek yapmanız gereken bunu aynı cümle yapısına uygulamaktır:

“Aaa! Desmond buraya parasını düşürmüş. Parayı bir köşeye koyuyorum, düşüren kişiler (they) kesin şimdi her yerde bunu arıyordur.”

Keşke biri cinsiyetim hakkında kaba davrandığında elli dolar alabilseydim. Hayır, şaka yapıyorum. Hadi devam edelim.

“Non-binary insanlarla bir sorunum yok ama tekil olan onlar zamirine inanmıyorum. Bir şey ifade etmiyor.”

Sadece tarih değil İngilizce dilbilgisi açısından da yanlış taraftasın.

Oxford, Merriam-Webster ve dictionary.com gibi sözlükler de dahil olmak üzere önemli sözlükler tekil onlar zamirinin kullanımını uzun yıllardır dilbilgisi açısından doğru kabul ediyor. “Onlar” kelimesi en azından 16. yüzyıldan beri tekil bir zamir olarak kullanılmakta ve bazılarına göre bu kullanım daha da eskilere dayanıyor. Yani yeni bir kelime ve dilbilgisi icat etmiyoruz. AP (ABD Haber Ajansı) Dilbilgisi Kullanım Kılavuzu, bir kişinin kendini erkek veya kadın olarak tanımlamadığı durumlarda tekil özne onların kullanımına izin vermeye başladı bile.

Açıkçası, İngilizceye dair epeyce bilgisi olan pek çok insan için mantıklı olan bir şeye niye herkesin bu kadar takılıp kaldığını anlamıyorum.

“Non-binary arkadaşım kendisine he/she (eril/dişil o) diye seslenilmesinden memnun. Yani bunun çok da mesele olduğunu düşünmüyorum.”

Ah canım!

Arkadaşının kullanmanı söylediği zamiri kullanıyorsan şahane. Non-binary insanlar cinsiyet ayrımı gözeten ikili zamirler kullanabilir. Ben şahsen hem (eril) o hem de (tekil) onları kullanıyorum. Benim için ikisi de sorun değil. Bu durum, beni daha az non-binary yapmıyor. Ayrıca benim için sorun olmayan kelimeler ve isimlendirmeler herkes için de öyle olacak değil.

Ama… (Bu oldukça büyük bir ama.)

Arkadaşın tekil olan onlar zamirini tercih ediyorsa, (tekil) onlar yerine (eril veya dişil) o zamirini kullandığında seni düzeltmiyorsa muhtemelen bunu yaparken güvende hissetmediği içindir. Söylediklerini dinlemeyeceğini bildiği birine kendini açıkladığında can sıkıcı ve tehlikeli bir duruma düşmekten korkuyor olabilir.

Bu tür kişisel bilgileri başkalarına açıklamak çok cesaret ister ve biri size açıldığında, bu gerçekten önemli bir şey söyleyecek kadar güvendikleri içindir. Her istediğini istediğin gibi söyleme lüksüne sahip değilsin. Bunu yaptığında sadece birini sessizce rahatsız ediyorsun ve potansiyel olarak bir arkadaşını kaybediyorsun.

Cidden, bunu yapmayı bırakın artık! Ve onlardan özür dileyin.

“İnsanlar talep ettiğinde tekil onlar/onların zamirlerini kullanmaya çalışıyorum ama bu çok zor! Sürekli yüzüme gözüme bulaştırıyorum.”

Sorun değil, herkesin başına gelebilir. Yeni konuşma ve düşünme biçimlerine alışmak zaman alır. Şahsen ben, yeni konuşma ve düşünme biçimlerinden tamamen vazgeçmektense arkadaşlarımın ve ailemin zamir kullanımlarını karıştırmalarını tercih ederim.

Senden tek istediğim bunu benim sorunum haline getirmemen. Hatalı cinsiyetlendirildikten sonra gerçekten özür dilemek veya konuyu zamirlerimi ne kadar zor bulduğuna getirmek, kendimi rahat hissetmemi sağlamayacak. Bana değişmeyi denediğini söyleme, göster. Dene ve eğer yanlış kullanırsan kendini düzelt ve devam et. Tabii ki, iyi niyetli hatalar konusunda sert davranacak insanlar var. Bazen bunun nedeni, belirli bir şekilde cinsiyetlendirilmeye hassaslaştırılmış olmalarıdır. Diğer zamanlarda ise bu sadece bir ahmaklık. (Ahmaklar tüm cinsiyetlerde olur.) Ama genel itibariyle, kendinizi sorumlu tuttuğunuz sürece zamirleri kazara karıştırmak dünyanın sonu değildir.

Çeviri: Merve Çeltikci

* Yazar İngilizcedeki he/she yerine they zamirini kullanmayı önermektedir.

Bu hikaye, ilk kez ulusal bir yeni nesil hikaye anlatıcılığı yayın ağı olan Youth Radio’da, bu yazının orijinali ise 17.10.2018 tarihinde TeenVogue’da yayınlanmıştır.

1 Yorum

Bir cevap yazın

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.