Patent alan ilk modern sutyen, 1913’te New York’ta Mary Phelps Jacob tarafından icat edilen sutyendi. O yıllarda balina kemikleriyle sertleştirilmiş korse kullanılıyordu. Bunlar giyenin kaburgalarına ve böbreklerine baskı yaparak ağrılara hatta nefes almayı zorlaştırıp bayılmaya yol açardı. Daha sonra baskının sembolü olarak görülse de sutyen, kadınların sağlığını bozan acı verici korselerden kurtuluştu.

Mary Phelps Jacob 20 Nisan 1892’de New York’ta varlıklı bir ailede dünyaya geldi. Özel okulda okudu, dans eğitimleri aldı ve at binmeyi öğrendi. 19 yaşındayken, yeni satın aldığı derin göğüs dekolteli transparan gece elbisesinin altından balina kemiklerinin göründüğünü fark etti. İki ipek mendil, biraz da pembe kurdeleyle korseye çabucak bir alternatif tasarladı. Çığır açan bir yeniliğe yol açtığının farkında değildi, tek istediği elbiseyi giymek, daha rahat nefes alıp dans edebilmekti.

Yetişkin bir kadının belini 33, 30, 28 ve hatta 25 cm olacak şekilde daraltıp kum saati gibi yapmak için tasarlanan korsenin icadı, Fransa Kralı II. Henri’nin karısı Catherine de Médicis’e atfedilir. 1550’lerde mahkemelere kalın bel ile girmek yasaklandı ve 350 yılı aşkın süren balina kemikleri ve çelik çubukların işkencesi başladı.

Jacob’ın yeni iç çamaşırı o dönemin modasına uygundu, arkadaşları ve ailesinden gelen talep de yüksek oldu. Bir yabancıdan, ürünlerinin bir adedine bir dolar ödemeyi teklif eden bir mektup da alınca bu işin peşine düştü. 3 Kasım 1914’te ABD’de “Backless Brassiere” (Sırtsız Sutyen) için patent aldı. Önceden de memeleri destekleyen tasarımlar yapılmıştı ancak “sutyen” adı verilen iç çamaşırının patentini alan ilk kişiydi.

Mary Phelps Jacob üç kez evlenip boşandı, açık ilişkiler yaşadı, iki çocuğu oldu. Evliliklerle gelen soyadı değişiklikleri ve kendine koyduğu takma adlarla Polly Jacob, Polly Peabody, Caresse Crosby olarak da tanındı. Caresse Crosby, sutyen üretim hattı için kullandığı ticari isimdi. Bununla birlikte, bir iş yürütmek onun için eğlenceli değildi ve kısa süre sonra sutyen patentini Connecticut’taki Warner Brothers Corset Company’ye 1500 dolara sattı. Warner (film yapımcıları değil, sutyen yapımcıları) sonraki 30 yıl içinde bu tasarımdan 15 milyon dolardan fazla kazanç elde etti.

Jacob 20’li yaşlarında tiyatro oyunculuğu yaptı. Yazar olan ikinci eşiyle Paris’te Black Sun Press adlı bir yayın şirketi kurdu. Uzun bir süre edebi kaygıdan uzak pornografik hikayeler yazdı. 1953’te Caresse Crosby ismiyle The Passionate Years (Tutkulu Yıllar) adlı bir otobiyografi yayınladı. 1950’lerde bir sanatçı topluluğunu desteklemek için İtalya’da bir kale satın aldı. Siyasi aktivist olarak Savaşa Karşı Kadınlar ve Dünya Vatandaşları adlı örgütlerle barış yanlısı kampanyalar yürüttü. TIME dergisi tarafından “Paris’teki ‘kayıp nesil’ gurbetçi yazarların edebi vaftiz annesi” olarak nitelendirildi. 24 Ocak 1970’te Roma’da 79 yaşında hayatını kaybetti.

Sutyen tarihinden bazı gelişmeler:

-1875’te, üreticiler George Frost ve George Phelps, “Union Under-Flannel”in patentini aldılar; bu, kemiksiz, deliksiz, bağcıksız veya kasnaksız bir iç giysiydi.

-1893’te Marie Tucek adında bir kadın “meme destekçisi”nin patentini aldı. Cihaz, memeler için ayrı cepler ile çengel ve kancayla sabitlenen omuz üzerinden geçen kayışlar içeriyordu.

-1889’da korse yapımcısı Herminie Cadolle, sağlık yardımı olarak satılan sutyen benzeri bir cihaz olan “Well-Being” veya “Bien-être”yi icat etti. Memeler için korse desteği aşağıdan sıkılırken Cadolle meme desteğini omuzlara indirdi.

-1917’de Birinci Dünya Savaşı sırasında ABD Savaş Endüstrileri Kurulu kadınları korse almayı bırakmaya çağırdı. Milyonlarca Amerikalı kadın bu talebe uyarak korselerini sutyenle değiştirdi. Bu yaklaşık 28.000 ton (iki büyük savaş gemisi üretebilecek kadar) metal demekti…

-1928’de Ida Rosenthal adında bir Rus göçmen ABD’de Maidenform’u kurdu. Ida, kadınları göğüs ölçülerine göre gruplara ayırmaktan (meme beden ölçülerinden) sorumluydu.

-1927’de ilk WonderBra üretildi. Bu, günümüzün push-up sutyenlerinin öncüsü, göğüs dekoltesini yükselterek meme çatalını belirginleştirmek için tasarlanmış yan dolgulu balenli bir sutyendi.

-1968 ve 70’lerde feministler güzellik yarışmalarını bastı; korse, sutyen, topuklu ayakkabı ve takma kirpikleri “özgürlüğün çöp tenekesinde” yakarak protesto ettiler.

Kaynaklar

Bellis, Mary. “The History of the Brassiere.” ThoughtCo, Aug. 27, 2020, https://www.thoughtco.com/history-of-the-brassiere-1991352

https://levanabratique.com/blog/womens-history-month-mary-phelps-jacobs-entreprenuer-and-no-stranger-to-scandal/

Bir cevap yazın

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.